۱۱۳۷۴۲
۵۸۲۷۷
۲۳/ ۵۱
۵۵۴۶۵
۷۷/ ۴۸
۴۷۹۷
۱۸۸۴
۲۷/ ۳۹
۲۹۱۳
۷۳/ ۶۰
منبع: مرکز آمار ایران، ۱۳۹۰
۳-۶-۴ ویژگی های کالبدی در منطقه ۲۲ تهران
زمینهای منطقه را میتوان کلا به سه بخش متمایز تفکیک نمود:
بافت سامان یافته که شامل: شهرکها، بافت مسکونی، و عناصر اصلی دارای کاربری های شهری، فراشهری و فراملی
شبکه های ارتباطی
زمینهای زراعی، سبز و بایر (تحت تملک نهادها و ارگانهای مختلف)
شاخص ترین عناصر کالبدی (دارای کاربری شهری، فراشهری و فراملی)، استادیوم ورزشی آزادی، پارک جنگلی چیتگر و گود دریاچه، مسیلها، متصرفات نظامی و مراکز پژوهشی و آموزش عالی هستند که به ترتیب حدود ۳۳۸، ۸۶۹، ۴۰۰، ۱۰۳، ۱۰۶۰، ۳۰۰ هکتار از اراضی (در مجموع حدود نیمی از مساحت کل منطقه) را تشکیل می دهند. بخش های مسکونی متشکل از شهرکهای کوچک و بزرگ و محلات غالبا” ناپیوسته و منفصلی هستند که هر یک بنا به علل و عوامل نسبتا” متفاوتی بوجود آمده و در برخی موارد در گسترش خود منجر به ایجاد بافت متراکمی در بعضی نواحی منطقه شده اند. این شهرکها تا قبل از تصویب طرح جامع دوم تهران و ایجاد مناطق ۲۱ و ۲۲، تحت اداره منطقه ۲۲ قرار گرفتند. دهکده المپیک، شهرکهای راه آهن و چشمه (در اوایل دهه ۵۰) و سایر شهرکهایی که متعاقبا” و با فواصل نسبتا” زیاد مکانی نسبت به هم در سطح منطقه ۲۲ احداث شده اند، عمدتا” به منظور تامین مسکن اقشار میانی یا میانه پائین و مزد و حقوق بگیران شهری برنامه ریزی شده اند ولی در مواردی که حتی برنامه تهیه و تصویب شده برای ایجاد مجموعه مسکونی نیز عاری از هرگونه مشکل و مسئله اساسی بوده، معهذا در عمل و اجراء یا کلا” برنامه از پیش تهیه شده نادیده گرفته شده و یا در اکثر موارد اراضی تعیین شده جهت کاربری های رفاهی، خدماتی، فرهنگی – مذهبی و ورزشی و حتی فضاهای سبز بصورت بایر رها شده و بدین ترتیب پیامدهای ناگواری برای کل منطقه داشته است. این روند شهرک سازی، طی چند دهه اخیر با الگو پذیری و با بهره گرفتن از امتیازات مشابه شهرکهای اولیه، از جمله مصوبات شورای نظارت بر گسترش شهر تهران و مصوبات ماده ۵، با وجود مغایرت این نحوه ساخت سکونتگاه با ایده های طرح جامع و سیاستهای آن، یکی پس از دیگری از سوی شرکتهای تعاونی سایر سازمانها و نهادهای دولتی وغیره… با خرید زمین به روش های مختلف امروزه گروه های جمعیتی گوناگون را در سطح منطقه اسکان داده است. در کنار ساخت این شهرکها، مجوز های مستقلی هم برای ساخت و ساز در خارج از محدوده قانونی شهر، داده شد بطوریکه امروزه از میان شهرکها، ۱۴ شهرک با مجوز رسمی و یک شهرک (آزاد شهر) بدون مجوز رسمی و سایرین در مرحله احداث، اجرا یا تکمیل هستند و یا هنوز زمینهایشان به زیر ساخت و سایرین در مرحله احداث، اجرا یا تکمیل هستند و یا هنوز زمینهایشان به زیر ساخت و ساز نرفته است. این روند ساخت و ساز، در ظاهر برای تحقق هدف انبوه سازی پیشنهادی در طرح تفضیلی اخیر منطقه (مصوب سال ۱۳۷۲)، انجام گرفته است، ولی در عمل مغایر با آن بوده چرا که تعاونی ها به مثابه مشتریان مجزا و مستقلی هستند که به جای یک واحد، صد واحد می سازند. قوی ترین موج ساخت و ساز در سالهای اخیر مربوط به احداث ساختمانهای پرسنل نیروهای مسلح، سپاه، ارتش و… هر کدام با تعداد ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ واحد، به صورت گروه های کوچک انتفاعی بوده است. نکته قابل ملاحظه، نحوه تکوین و رشد فیزیکی این بافت مسکونی جدید در امتداد معابر اصلی و مهم خصوصا” بزرگراههای همت و رسالت است. حتی سازمانهایی که از قبل در منطقه به فعالیت اختصاصی خود مشغول بوده اند، اخیرا” به ساخت و سازهای غیر مجاز در داخل پادگانهای خود پرداخته اند که بسیاری از آنها مسکونی است. ممنوعیت ورود به پادگانها و غیر قابل دید بودن محوطه آنها، امکان هر گونه پیشگیری از تخلفات و طرح شکایات را با ایشان از شهرداری منطقه گرفته است. اما پیگیری این مشکل اخیرا” منجر به آن شده که این ارگانهای نظامی با هدف رفع این تخلفات دست به توافق هایی با شهردای به منظور ” ساخت و ساز بر مبنای طرح تفصیلی” در عین حفظ منافع نیروهای مسلح در امر ساختمان سازی بزنند. از اثرات این توافق، تصمیمات مقدماتی برای آماده سازی ۷۰۰ هکتار از زمینهای “میدان تیر چیتگر ” جهت مجتمع مسکونی پرسنل نیروی زمینی ارتش می باشد، که به دنبال توافق با شهرداری پیش بینی شده است.
۳-۶-۴-۱ وضعیت مسکن منطقه: در بخش مسکن، منطقه ۲۲ از مجموع ۳۷۶۸۱ واحد مسکونی، ۹۱/ ۸۹ درصد یعنی۳۳۸۸۰ واحد مسکونی آپارتمانی می باشد و فقط ۹/ ۱۰ درصد یعنی ۳۸۰۱ واحد مسکونی غیر آپارتمانی را در این منطقه به خود اختصاص داده است.
جدول شماره ۳-۷: تعداد واحدهای مسکونی منطقه ۲۲
واحد مسکونی
مجموع واحد مسکونی
آپارتمانی
غیرآپارتمانی
تعداد واحد مسکونی
۳۷۶۸۱
۳۳۸۸۰
۳۸۰۱
درصد واحد مسکونی
۱۰۰
۹۱/۸۹
۹/۱۰
منبع: مرکز آمار ایران، ۱۳۹
نمودار شماره ۳-۲: درصد واحدهای مسکونی در منطقه ۲۲ تهران