Lr68
Herrera et al 2011
Parula
Lr69
Barcellos et al 2012
Lr70
Thomas et al 2012
Lr71
Singh et al 2012
منابع مقاومت زیاد دیگری به غیر از سری Lr وجود دارد. برخی از مقاومتها پایدارند و برخی ار ژنهای مقاوم به نظر میرسد که به تنهایی اثر کوچکی دارند ولی در حالت ترکیبی با سایر ژنها مفید میباشند. ژنهای مقاومی نیز شناخته شده اند که دارای اثرات کوچک بوده و فقط در رژیمهای حرارتی خاصی تظاهر مییابند. مقاومتی که تنها در مرحله گیاه بالغ تظاهر مییابد نیز بسیار رایج بوده و استفاده گستردهای از آن می شود. واندرپلانک در سال 1963 دو نوع مقاومت عمودی و افقی را پیشنهاد نمود. مقاومت عمودی مقاومتی است که در برابر برخی از نژادها موثر است ولی در برابر برخی دیگر موثر نیست، بنابراین در برابر نژادهای گوناگون بیمارگر اختصاصی عمل می کند. اما مقاومت افقی غیر اختصاصی عمل می کند و در برابر همه نژادهای بیمارگر موثر است.
2-5 مطالعه روابط صفات با تجزيه و تحليل چند متغيره
کارایی و بازده برنامه های اصلاحی در محیط تنش در صورتی افزایش خواهد یافت که بتوان گیاهان با عملکرد بالا و متحمل به تنش را از طریق معیارهای انتخاب مطمئن گزینش کرد. عموما ارزیابی عملکرد دانه تحت شرایط تنش و عدم تنش یکی از مهمترین شاخص های مقاومت به تنش در برنامه های اصلاحی گندم معرفی شده است (گلآبادی و همکاران 1387).افزایش ظرفیت عملکرد دانه در برنامه های اصلاحی به طور متداول از طریق انجام تلاقی بین ژنوتیپهای با عملکرد دانه بالا و سپس انتخاب برای ژنوتیپهای برتر صورت میگیرد (ارزانی 1387 ، سرخی و یزدیصمدی 1377). لذا بررسی پتانسیل ژنوتیپها و تنوع صفات در برنامه های اصلاحی بسیار حائز اهمیت است و تجزیه و تحلیلهای چند متغیره می تواند اطلاعات زیادی را در این رابطه در اختیار قرار دهد.تعیین روابط بین صفات و همچنین تعیین سهم هر یک از صفات در ایجاد تنوع برای عملکرد دانه می تواند در برنامه های بهنژادی بسیار سودمند باشد (حیدری و همکاران 1386).
2-5-1 همبستگي بين صفات و تجزيه و تحليل ضرايب مسير
با توجه به اینکه انتخاب مستقیم برای شاخص های مختلف ممکن است گمراه کننده باشد، لذا از انتخاب غیر مستقیم با بهره گرفتن از شاخص های مرتبط و دارای وراثت پذیری بالا ممکن است کارای بالاتری از انتخاب مستقیم داشته باشد (Toker and Cagirgan., 2004). لذا اندازه گیری ضرایب همبستگی بین صفات مختلف با عملکرد دانه به تصمیم گیری در مورد اهمیت نسبی این صفات و ارزش آنها به عنوان معیارهای انتخاب کمک می کند (Agrama, 1996). با توجه به اینکه ضرایب همبستگی میزان رابطه خطی بین دو متغییر را نشان میدهد و دلالتی بر روابط علت و معلول ندارد، لذا متخصصین اصلاح نباتات از روش تجزیه ضرایب مسیر به عنوان ابزاری جهت شناسایی صفت یا صفاتی که به طور مستقیم و غیر مستقیم بر عملکرد دانه اثر میگذارند و ماهیت و میزان آن را مشخص میسازند استفاده مینمایند.(Srivastava et al., 1976). به طور کلی، مطالعات همبستگی و استفاده از روشهای آماری چند متغییره این امکان را فراهم میسازد تا صفات مهم و تعیین کننده عملکرد و میزان سهم نسبی هر یک بر عملکرد مشخص گردد ( زینالی خانقاه، 1378).مقدم و همکاران (Moghadam et al., 1997) در مطالعه خود نشان دادند که تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه همبستگی بالایی با عملکرد دانه گندم داشتند و دارای آثار مستقیم زیاد و معنیداری بر این صفت بودند. همچنین عزیزینیا و همکاران(Azizinia et al., 2004) با مطالعه 31 رقم گندم مصنوعی دریافتی از سیمیت (CIMMYT) که عملکرد سنبله اصلی را به عنوان عملکرد دانه در نظر گرفته بودند به این نتیجه رسیدند که بین ارقام مورد مطالعه از نظر تمام صفات مورد ارزیابی، تنوع قابل ملاحظهای وجود دارد و وزن هزار دانه، وزن سنبله، تعداد پنجه بارور، تعداد سنبلچه در سنبله و تعداد دانه در سنبله رابطه مثبتی با عملکرد دانه داشتند. ارشد و زهراوی(1392) با ارزیابی 615 نمونه ژنتیکی گندم گزارش کردند که تعداد دانه در سنبله بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه داشته و بعد از آن صفت وزن صد دانه بوده است.
در مطالعه فونسکا و پترسون (1968) همبستگی معنیداری بین تعداد دانه در سنبله و عملکرد دانه مشاهده نگردید.
در مطالعه اهدایی و وینز (1989) وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله و شاخص برداشت در گیاه گندم دارای آثار مستقیم و مثبت و معنیداری بر عملکرد دانه بودند.
جیبیاهو و همکاران (Gebiahou et al., 1982) همبستگی مثبتی را بین عملکرد دانه با تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه گندم دوروم گزارش نمودند.
در یک مطالعه تجزیه علیت معلوم شد که صفات ارتفاع گیاه و وزن دانه خوشه اثر مستقیم و مثبت و زمان خوشه رفتن اثر مستقیم منفی بر عملکرد دارند (Aycicek and Yildirim., 2006).
2-5-2 تجزیه رگرسيون مرحله‌ای
وقتي تعداد متغيرهاي مستقل زياد باشد، براي پيدا کردن معادله رگرسيون روش‌هاي متعددي وجود خواهد داشت. ولي متداول‌ترين روش، روش گام به گام است. در اين روش متغيرها بر اساس نظم تعيين شده که محقق آن را مشخص مي‌کند يکي پس از ديگري وارد معادله رگرسيون مي‌شوند. بدين ترتيب که ابتدا مهم‌ترين عامل رگرسيون که باعث افزايش هرچه سريعتر ضریب تبيين مي‌شود، وارد معادله رگرسيون گردد، به همين ترتيب متغير بعدي تعيين مي‌گردد (Johnson, 1998). با کمک تجزیه رگرسیون گام به گام میتوان اثر صفات غیر موثر یا کم تاثیر را در مدل رگرسیونی بر روی عملکرد حذف نموده و تنها صفاتی را که میزان قابل ملاحظهای از تغییرات عملکرد را توجیه می کنند مورد بررسی قرار داد (گلپرور و همکاران، 1381). ارشد و زهراوی(1392) با ارزیابی 615 نمونه ژنتیکی گندم و انجام تجزیه رگرسیون گزارش کردند، که دو صفت تعداد دانه در سنبله و وزن صد دانه وارد مدل شدند و 98% از تغییرات عملکرد را توجیه نمودند. میرآخوری (1380) با انجام تجزیه رگرسیون گام به گام گزارش نمود که صفات عملکرد سنبله، تعداد سنبله در بوته و تعداد پنجه بیشترین رابطه را با عملکرد کل داشتند.
فصل سوم
مواد و روشها
3-1: مکان و زمان اجرای آزمایش
این تحقیق در دو سال زراعی 92-1390 به دو صورت مزرعهای و گلخانهای در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان واقع در 12 کیلومتری جاده خرمآباد- اندیمشک و گلخانه واقع در دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان اجرا گردید.
3-2 مواد گیاهی مورد آزمایش
در این آزمایش 30 رقم گندم همراه با رقم بولانی به عنوان شاهد در گلخانه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و در مزرعه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو تکرار مورد مطالعه قرار گرفتتند (جدول 3-1).
جدول 3-1 مشخصات و شجره ارقام مورد مطالعه
