هدف مرکز ترویج سیاست های جامع و پایدار و همچنین مکانیزم ارائه خدمات برای دولتها و سازمان هاست. سابقه فعالیت های این سازمان نشان از آن دارد که چالش های مربوط به مهاجرت تنها با عضویت و همکاری فعال دولتها، نهادهای تحقیقاتی، سازمان های بین المللی و جامعه مدنی تحلیل و بررسی می گردد. فعالیت های سازمان بر سه عنوان کلی متمرکز است:۱- گفتگوهای بین دولتی، ۲- ظرفیت و توانایی سازی، ۳- تحقیقات و سندسازی. در مورد اول با هدف تمرکز بر تقویت گفتگوها و بحث در مورد مهاجرت بین المللی میان دولتها فعالیت می کند.
در مورد دوم هدف سهیم بودن در مدیریت مناسب مهاجرت و توانا نمودن اقدامات و
برنامه های منطقه ای و ملی در رابطه با مسائل مختلف مربوط به مهاجرت بین المللی است. سازمان برنامه های ظرفیت سازی را توسعه و سازماندهی می نماید. همچنین از نهادهای دولتی و اجرایی در تلاش ها و اقداماتی که در رابطه با پناهندگی، ویزا، قاچاق انسان ها و مدیریت مرزها دارند حمایت می کند. در مورد سوم فعالیت ها با هدف تسهیل همکاری در چارچوب تحقیقات می باشد.[۳۰۳]
این مرکز با عنوان مرکز بین المللی مهاجرت، سلامت و توسعه نیز نامیده می شود و با دولتها، سازمان ها و اعضای خود در جهت بهبود سلامت و رفاه مردمی که تحت تأثیر مهاجرت اند فعالیت می کند. سازمان از سلامت و رفاه مهاجران حمایت می کند. همچنین در مورد بلایایی که انسان ها را آواره می کند واکنش هایی انجام می دهد. شیوه آموزش را نیز که می تواند سبب تقویت برنامه های مهاجرتی ملی و بین المللی شود ارائه می نماید و بر تأثیرگذاری سیاست های مربوطه با یک بار عملی شدن تأکید دارد.[۳۰۴]
ج) مؤسسه سیاست مهاجرت[۳۰۵]
این مؤسسه یک نهاد مستقل و غیر انتفاعی است که مرکز آن در واشنگتن دی سی می باشد و تردد و جابجایی مردم در سر تا سر جهان را مورد ارزیابی قرار می دهد. این سازمان تحلیل، توسعه و ارزیابی مهاجرت و سیاست های مهاجرت و پناهندگی در سطوح محلی، ملی و بین المللی را ارائه می دهد. هدف از آن افزایش پاسخ گویی متفکرانه به چالش ها و فرصت هایی است که مهاجرت در سطح وسیع به جوامع و نهادها ارائه می نماید.
این سازمان در سال ۲۰۰۱ میلادی تأسیس گردید و با این هدف که مهاجرت بین المللی نیاز به مدیریت فعال و هوشمندانه ای دارد اداره می شود. زمانی که چنین سیاست هایی اجرا و عملی گردد منافع مهاجران و خانواده شان، همچنن منافع جوامع مبدأ و مقصد تأمین می گردد. تحلیلات و تحقیقات سازمان بر چهار طرح اصلی استوار است:
۱- تدابیر مهاجرت و پناهندگی منصفانه و مبتنی بر حقوق،
۲- ارائه فرصت بنحوی که مهاجران در ایجاد سرمایه اقتصادی سهیم باشند،
۳- نمایاندن تدابیر مهاجرت و یکپارچگی در نتیجه بررسی و تحلیل های هماهنگ و در اثر مداخله سهامداران ذی علاقه و بهره برداری از سیاست مهاجرت و آثار انسانی،
۴- ایجاد تدابیر ملی در نتیجه تحقیقات جامع بین المللی آنگونه که بیشتر کشورها اطلاعات، تحلیلات و تجارب مربوط به مهاجرت بین المللی را جمع آوری کنند.
این سازمان به طور عمده در چند زمینه ذیل فعالیت نموده است: مدیریت مهاجرت، حمایت از پناهندگان و پاسخ بشر دوستانه بین المللی، دستور کار مرزهای آمریکای شمالی و مهاجرت، اسکان مهاجران، یکپارچگی و وحدت آنان.[۳۰۶]
د)کمیسیون جهانی مهاجرت بین المللی[۳۰۷]
کمیسیون جهانی مهاجرت بین المللی توسط دبیر کل سازمان ملل متحد در ژنو تأسیس گردید. هدف از تأسیس این کمیسیون ارائه چارچوبی برای پاسخگویی جامع و جهانی به مهاجرت است. کمیسیون فعالیت خود را در ژانویه ۲۰۰۴ میلادی آغاز کرد و در ۳۱ دسامبر ۲۰۰۵ میلادی به کار خود خاتمه داد.
مهمترین اقدام این کمیسیون انتشار گزارش ۹۰ صفحه ای با عنوان “مهاجرت در جهان به هم پیوسته” می باشد. سایر فعالیت های این سازمان عبارت است از: رعایت حقوق کارگران مهاجر، تجزیه و تحلیل نمودن رویکردهای کنونی مهاجرت و بررسی مسائل مربوطه و ارائه توصیه هایی به دبیر کل سازمان ملل متحد. در این گزارش ۹۰ صفحه ای کمیسیون اظهار می کند که جامعه بین الملل پتانسیل کامل مهاجرت را تشخیص نداده است و به بسیاری از فرصت ها و چالش ها توجه ننموده است. همچنین کمیسیون بر همکاری و هماهنگی بیشتر برای دستیابی به مدیریت کارآمد مهاجرت بین المللی تأکید می کند. این گزارش ۹۰ صفحه ای در زمینه مهاجرت بین المللی شش اصل را مطرح نموده که می توانند به عنوان اصول راهنما در سیاست گذاری های مربوط به مهاجرت و در سطوح منطقه ای و جهانی اعمال گردند.[۳۰۸]
تمرکز اصلی کمیسیون تقویت چارچوب حقوق بشری سیاست های مربوط به مهاجرت است. اساسنامه کمیسیون موارد ذیل را در بردارد:
۱- قرار دادن مهاجرت بین المللی در برنامه های کاری جهانی از طریق ارتقای گفتگو میان دولتها، سازمان های بین المللی، بخش های خصوصی، رسانه و عوامل دیگر مرتبط با مهاجرت،
۲- ارزیابی گفتگوها در شیوه های سیاست گذاری از طریق تمرکز بر پیشنهادات و احتمالات دولتها در مناطق مختلف و با توجه به رابطه میان مهاجرت و سایر مسائل جهانی که مهاجرت را تحت تأثیر قرار داده و یا سبب مهاجرت می شود،
۳- طرح توصیه هایی به دبیر کل سازمان ملل متحد در خصوص شیوه های تقویت مدیریت ملی، منطقه ای و جهانی مهاجرت بین المللی.[۳۰۹]
به اعتقاد این کمیسیون رعایت حقوق بشر نیاز به مهاجرت را کاهش می دهد، چرا که اغلب مهاجران به جهت اینکه حقوق بشر در کشور متبوعشان رعایت نمی شود جابجا می شوند. به تبع رعایت حقوق بشر و کاهش مهاجرت، قاچاق و دادوستدهای انسانی که تهدیدی برای مهاجران نیز می باشد، کاهش می یابد. حقوق بشر با ارائه شیوه های قانونی مهاجرت و تطابق آنها با نظام بین الملل و نیازهای افراد، مهاجرت غیر قانونی را کاهش می دهد[۳۱۰]. در حقیقت کمیسیون بر نقش و جایگاهی که رعایت حقوق بشر بر مهاجرت دارد، تأکید نموده و در نهایت به این نتیجه می رسد که حقوق بشر پلی است میان مهاجرت و توسعه. [۳۱۱]
ه)کمیسیون بین المللی مهاجرت کاتولیک[۳۱۲]
در سال ۱۹۵۱ میلادی این کمیسیون جهت پاسخگویی به نیازهای افرادی که جابجا می شوند و در حمایت از آوارگان، پناهندگان و مهاجران صرفنظر از نژاد، قومیت و تابعیت آنان تأسیس شد. کمیسیون در مجموع از عضویت جهانی اسقف های کاتولیک برخوردار بوده و براساس سیاست های مبتنی بر حقوق و راه حل های ضروری برای کاهش آسیب پذیری در سرتاسر جهان فعالیت می کند. فعالیت مستقیم اعضاء حضور کمیسیون در مباحث مربوط به سیاست گذاری های بین المللی و منطقه ای است و خود تضمینی می باشد برای اینکه در خصوص مسائل مربوط به حیثیت و ذات انسانی صدای کلیسا شنیده می شود.
کمیسیون به طور مستقیم و از طریق اعضای خود در زمینه برنامه ها و سیاست های توسعه ای مربوط به مهاجرت فعالیت دارد. اغلب برنامه های آن نیز جهت ظرفیت سازی جوامع محلی و همکاری های فنی با نهادهای دولتی است. کمیسیون مباحث و گفتگوهایی نیز در زمینه مدیریت مهاجرت ارائه داده است که هدف متقاعد کردن دولتها، جامعه مدنی و
سازمان های بین المللی جهت توجه به مدیریت مهاجرت بین المللی می باشد.[۳۱۳]
بند دوم: حمایت از مهاجران در چارچوب سازمان های بین المللی غیر دولتی غیر تخصصی
الف) سازمان عفو بین الملل[۳۱۴]
سازمان عفو بین الملل در سال ۱۹۶۱ میلادی تأسیس گردید. اعضای این سازمان از کشورهای مختلف اند و افتخاری با سازمان همکاری می کنند. سازمان مزبور در زمینه آموزش حقوق بشر نیز اقدام می کند و با تشکیل کار گروه ها اعضای خود را آموزش می دهد. سازمان از دولتها می خواهد که به تعهدات خود پایبند باشند و همچنین در دهه های اخیر اجازه یافته تا در جلسات سازمان ملل متحد و با موضوعات حقوق بشری شرکت کند و اسناد و شواهد خود را ارائه نماید. در حقیقت سازمان عفو بین الملل یک حرکت جهانی متشکل از حدود ۳ میلیون اعضاء و فعالان بیش از ۱۵۰ کشور و منطقه با هدف مبارزه برای پایان دادن نقض شدید حقوق بشر و انجام تحقیق و فعالیت برای جلوگیری و خاتمه دادن به تجاوز به حقوق بشر و درخواست عدالت برای کسانی است که حقوق آنان نقض شده است.
این نهاد غیر دولتی و غیر انتفاعی بر این باور است که حقوق بنیادین تعبیه شده در اسناد بین المللی حقوق بشری که مهمترین آنها اعلامیه جهانی حقوق بشر است، برای یکایک انسان ها در هر جای کره خاکی تدوین یافته و بهره وری از آن را برای همه انسان ها می داند. فعالیت های عمده سازمان توقف خشونت علیه زنان، دفاع از حقوق انسان ها در برابر فقر، لغو مجازات اعدام، مخالفت با شکنجه و حمایت از حقوق پناهندگان و مهاجران می باشد. این سازمان از سال ۱۹۶۱ میلادی آغاز به کار کرده و از سال ۱۹۶۳ میلادی دفتر مرکزی آن در لندن مستقر شده است.[۳۱۵]
سازمان عفو بین الملل از وضعیت کشورها گزارش تهیه نموده و حتی گاه از تدابیر و اقداماتی که نقض حقوق بشر توسط آنها محسوب می شود انتقاد نموده است. از جمله انتقادات مزبور علیه فرانسه بوده که در خصوص سیاست های این کشور نسبت به مهاجران تونسی، پناهندگان و درخواست کنندگان پناهندگی انتقاد نموده است. فرانسیس پرین معاون رئیس سازمان عفو بین الملل در فرانسه در کنفرانسی که به منظور قرائت گزارش سالانه تشکیل شده بود بیان کرد که فرانسه در سال ۲۰۱۱ میلادی همانند سال های قبل به جای حفظ حقوق مهاجران و پناهندگان تلاش خود را بر کنترل مهاجرت قرار داده است.[۳۱۶] عفو بین الملل به عنوان مأمور حقوق بشر مهاجران و پناهندگان پیشنهاداتی به دولتها و متخصصان در این زمینه ارائه می دهد. بخش ها و ساختارهای مختلف این سازمان، سیاست ها و تدابیر این سازمان را توسعه داده و دفاع از حقوق مهاجران و پناهندگان را بر عهده دارند.
ب) سازمان دیده بان حقوق بشر[۳۱۷]
سازمان دیده بان حقوق بشر در سال ۱۹۷۸ میلادی توسط گروهی از فعالان حقوق بشر در آمریکا تأسیس شد و در قسمت های مختلف جهان شعبی دارد.[۳۱۸] دیده بان به عنوان یک سازمان غیر دولتی سه بخش تخصصی دارد که شامل تسلیحات، حقوق زنان و کودکان می باشد. با این وجود در سایر زمینه ها از جمله حقوق پناهندگان نیز فعالیت هایی نموده است. از نکته های قابل توجه این است که موارد نقض حقوق بشر توسط سایر کشورها را به دولت آمریکا ارائه می دهد تا در روابط خارجی خود آنها را در نظر بگیرد. تأکید سازمان بر حقوق مدنی و سیاسی است.
سازمان دیده بان حقوق بشر از رفتار غیر انسانی با مهاجران غیر قانونی در اروپا گزارش تهیه نموده و فعالان حقوق بشر سازمان بر این امر تأکید کرده اند که بسیاری از کشورهای عضو اتحادیه اروپا مهاجران غیر قانونی را به سایر کشورها می فرستند و حتی برخی از آنها در کشورهای اروپایی شکنجه می شوند. از این جهت برخورد با مهاجران حتی مهاجران غیر قانونی مورد توجه دیده بان حقوق بشر بوده است.
به مناسبت روز جهانی مهاجران نیز در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۰ میلادی سازمان دیده بان حقوق بشر به سیاست های کشورها در خصوص مهاجران اشاره نموده و بیان کرده که بسیاری از این سیاست ها مهاجران را نادیده انگاشته و آنان را مورد اجحاف قرار می دهند. در این گزارش تأکید می شود که برخی دولتها آنچنان شرائط را سخت می کنند که تبعیض علیه مهاجران تشدید شده و حتی دسترسی به مقامات صالح برای کمک نیز غیر ممکن می گردد.[۳۱۹]
ج)کمیته بین المللی صلیب سرخ[۳۲۰]
کمیته بین المللی صلیب سرخ که مقر آن در ژنو ( سوئیس) قرار دارد، سازمانی می باشد بیطرف، بیغرض و مستقل که وظیفه منحصراً بشردوستانه آن عبارت است از حفاظت از زندگی و کرامت قربانیان جنگ و نیز خشونت داخلی ، و یاری رسانی به آنها. فعالیت های کمیته بین المللی بر پایه مقررات حقوق بشردوستانه استوار است، و در موارد سیاسی، دینی و عقیدتی بیطرف است. کمیته بین المللی معتقد به اصول بنیادین نهضت است و در راستای اشاعه آنها تلاش می ورزد، چنانچه جمعیت های تازه تأسیس یا جمعیت هایی که مجدداً تشکیل شده اند شرایط به رسمیت شناخته شدن را احراز کرده باشند، اقدام به شناسائی آنها می کند، در زمینه رعایت، توسعه و اشاعه حقوق بین الملل بشردوستانه فعالیت می نماید، و می کوشد با ترویج و تقویت حقوق بشردوستانه و اصول بشردوستانه جهانی، از بروز آلام انسانی جلوگیری کند، تلاش می ورزد به قربانیان نظامی و غیر نظامی منازعات مسلحانه و درگیری های داخلی یاری رسانی کند و از آنها حفاظت نماید.
در چارچوب این نقش ها کمیته بین المللی کار هدایت وهماهنگ سازی فعالیت های امدادی نهضت را در مواقع منازعات به عهده دارد و به عنوان یک میانجی بیطرف و مستقل، به اقدامات بشردوستانه مبادرت می ورزد. نمایندگان کمیته بین المللی، برابر قراردادهای ژنو، از بیمارستان ها، اردوگاه ها، کارگاه ها، زندان ها و دیگر اماکنی که ممکن است اسیران جنگی در آنجا نگهداری شوند بازدید می کنند. هدف از این بازدید ها، بررسی شرایط فیزیکی و روانشناختی بازداشتگاه ها و ارائه تدارکات امدادی به اسیران ، بازداشت شدگان و خانواده های آنان می باشد. همچنین کمیته بین المللی به آسیب دیدگان غیر نظامی یاری پزشکی و تدارکات امدادی ارائه می نماید، به مسائل بهداست عمومی ناشی از منازعات - همه گیری ها، بهداشت ناکافی و تغذیه نابسنده- می پردازد.
از آنجا که بسیاری از قربانیان به معلولیت همیشگی دچار می شوند، کمیته بین المللی خدمات فیزیوتراپی و درمان توانبخشی نیز به آنان ارائه می کند.[۳۲۱] در حقیقت می توان گفت در سال ۱۸۶۳ میلادی کمیته ای تحت عنوان کمیته بین المللی کمک به سربازان زخمی ایجاد گردید و در سال ۱۸۸۰ میلادی به صورت کمیته بین المللی صلیب سرخ نام گذاری شد. هدف اصلی کمیته کمک به قربانیان جنگ و نظارت بر اجرای کنوانسیون های انسان دوستانه بوده، اما از همان ابتدا با کمیساریای پناهندگان سازمان ملل متحد همکاری داشته است. از دلائل عمده کمک به آوارگان توسط کمیته، تخصص و تجربه ای بوده که در اوضاع و احوال ویژه کسب نموده است.[۳۲۲] از آنجایی که از وظائف کمیته کمک به اجرا و توسعه حقوق بشر دوستانه بین المللی است، کمک به پناهندگان نیز از سوی کمیته یک وظیفه انسان دوستانه تلقی می گردد. این کمیته یک نهاد خصوصی بشر دوستانه است که در ژنو مستقر می باشد. کمیته از قربانیان مخاصمات مسلحانه داخلی و بین المللی نیز حمایت می کند. این قربانیان شامل زخمیان، زندانیان، پناهندگان می باشند. کمیته بخشی از جنبش بین المللی صلیب سرخ و هلال احمر[۳۲۳] می باشد. عضویت در این سازمان محدود به اتباع سوئیس است و بر خلاف سایر سازمان های غیر دولتی عضویت جدید پذیرفته نمی شود و در واقع تعیین اعضاء با خود کمیته می باشد.
این کمیته با ارائه خدمات دارویی، پزشکی می تواند از مهاجران در مناطق آسیب پذیر حمایت کند. در واقع به عنوان یک کلینیک ویژه با تهیه لوازم و تجهیزات ضروری به یاری آنان می شتابد.[۳۲۴] از دیگر برنامه های کمیته می تواند ایجاد پناهگاه موقت و مرکز گذر برای مهاجران باشد. از این جهت مهاجرانی که خانواده خود را از دست داده اند می توانند از طریق تلفن و یا دادن پیام با آنان در تماس باشند. ایجاد مرکز گذر و تسهیل عبور مهاجران در مواقعی که کشوری درگیر مبارزات و کشمکش هاست می تواند کمک شایان توجهی به مهاجران باشد. هدف از مرکز عبور ایجاد یک پناهگاه موقتی برای مردم آسیب دیده است که سعی دارند بعد از مدتی به کشور مبدأ بازگردند.[۳۲۵]
د)مؤسسه بین المللی حقوق بشردوستانه[۳۲۶]
مؤسسه بین المللی حقوق بشردوستانه یک سازمان مستقل و غیر انتفاعی است که در سال ۱۹۷۰ میلادی در سانرموی ایتالیا تأسیس شد. مأموریت این مؤسسه ترویج حقوق بشر دوستانه بین المللی، حقوق بشر، حقوق مهاجران و مسائل مربوطه است. این مؤسسه برای دستیابی به اهدافش به آموزش موضوعات حقوق بین الملل بشر دوستانه در تعارضات مسلحانه، حقوق بشر و حقوق مهاجران و پناهندگان پرداخته است. برنامه های آموزشی این سازمان برای کارمندان نظامی، حقوقدانان و مأموران دولتی و سازمان های غیر دولتی است. همچنین تحقیقات و انتشارات خود را در زمینه های مربوطه پیگیری می کند. مؤسسه با سایر سازمان ها و نهادهای بین المللی در ارتباط بوده و فعالیت های خود را با همکاری آنان انجام می دهد.[۳۲۷] به علاوه این سازمان غیر دولتی کلاس های آموزشی ۵ روزه ای را در زمینه مهاجرت بین المللی برگزار نمود که هدف، آموزش به تمام کسانی است که دخیل در مهاجرت و مدیریت آن اند. موضوعات مورد بحث شامل موارد ذیل است:
۱- بررسی اسناد حقوقی مهاجرت بین المللی،
۲- ترمینولوژی مهاجرت،
۳- اقتدار و مسئولیت دولتها در زمینه تابعیت، پذیرش، اقامت و بازداشت،
۴- حقوق و تکالیف مهاجران،
۵- قاچاق و داد و ستد مهاجران،
۶- مهاجرت و امنیت،
۷- مهاجرت اجباری،
۸- مهاجرت کار و
۹- همکاری های بین المللی و منطقه ای در مدیریت مهاجرت.[۳۲۸]
پژوهش های انجام شده با موضوع بررسی نظام حقوقی بین المللی حاکم بر حمایت از مهاجران- ...
