اگر فرد درباره چیزی که می‌خواهد بیاندیشد ادراک یا دانشی نداشته باشد قادر به تفکر و تجزیه‌وتحلیل آن موضوع نخواهد بود و همین دلیل درباره هر موضوعی که می‌خواهیم در کلاس از این روش استفاده کنیم باید دانش‌آموزان راجع به آن اطلاعاتی داشته باشند و در غیر این صورت لازم است این اطلاعات یا منابع و راه‌های کسب آن ها را به شاگردان بگوییم و با آن ها آشنا کنیم.
ب) منش[۳۷]
باید دانش‌آموزان کم‌کم به این روحیه و دید برسند که باید با تردید منطقی به مسائل نگاه کنند و درباره هر موضوعی بدون تعصب و گرایش خاص عمل کنند.
ج) اقتدار[۳۸]
گرایش انتقادی معمولاً مورد توجه یا پذیرش قرار نمی‌گیرد متفکران منتقد اهل مباحثه و پر سروصدا هستند آنان در واقع ماشین جامعه را به هر کجا در می‌آورند و به سختی می‌توانند بین خطوط کاوشگری و خطر کردن گام بردارند در کلاس درس هم باید بر ای شاگردان این اطمینان حاصل شده باشد که اگر مطلبی را بر خلاف نظر معلم یا کلاس ابراز داشتند و از آن حمایت کردند مشکلی برای آنان به وجود نمی‌آید و در بحث همه شاگردان به صورت منطقی به ارائه نظرها و دیدگاه‌های خود می‌پردازند و کسی به خاطر عقیده یا تعدادی مورد ملامت قرار نمی‌گیرد و کم‌کم شاگردان به این سطح برسند که اگر در جمعی نظری مخالف آن ها داشتند ابراز کنند و با دلیل از آن دفاع کنند.
عناصر تفکر از دیدگاه پاول و الدر (۲۰۰۷) عبارتند از:
-
- هدف از تفکر
-
- پرسش در ارتباط با موضوع
-
- اطلاعات
-
- ترجمه و تفسیر
-
- مفاهیم
-
- فرضیه‌ها
-
- تلویحات و نتایج
-
- نقطه‌نظرها (صادقی، انوری ۱۳۷۸).
شکل شماره (۲-۱) عناصر تفکر از دیدگاه پاول و والدر (۲۰۰۷)
۲-۵- ویژگی‌های ذهنی متفکر
-
- تردید منطقی: معمولاً امور را با تردید می‌نگرد و بدون تردید از پذیرش
افکار و عقاید خودداری می کند.
-
- کنجکاوی شدید
-
- فهم عمیق: به معرفت سطحی قناعت نمی‌کند و ژرف‌اندیشی خاصی در
مطالعات او به چشم می‌خورد.
-
- دید وسیع: غالباً امور را در سطح گستردهتری مورد مطالعه قرار می‌دهد.
-
- سعهی صدر
-
- فرقه طلبی: از رکود و توقف رنج می‌برد.
-
- فروتنی
-
- وحدت رویه شخصیت هماهنگ و واحد دارد.
-
- اتکابه‌نفس
-
- طرفداری از ارزش‌های انسانی (صادقی، انوری ۱۳۷۸).
۲-۶- فعالیت‌های تشکیل دهنده تفکر انتقادی:
-
- تفکر فعال
تفکر انتقادی مستلزم استفاده فعال از هوش، دانش و توانایی‌ها برای مقابله‌ی مؤثر با موقعیت‌های زندگی است. در تفکر فعال وقتی فرد با یک موقعیت تصمیم‌گیری و انتخاب مواجه می‌شود، فعالانه به جمع آوری اطلاعات می‌پردازد. امکانات و احتمالات مختلف را بررسی کرده با افراد با تجربه و متخصص مشورت می‌کند، سپس درباره تمامی این‌ها به تفکر انتقادی می‌پردازد. در واقع فرد فعال شده و به جای اینکه به او بگویند چطور فکر کند، خودش تصمیم می‌گیرد (بدری گرگری، فتحی آذر، حسینی نسب، مقدم ۱۳۸۶).
-
- بررسی دقیق موقعیت‌ها با بهره گرفتن از سؤال کردن
توانایی پرسیدن سؤالات مناسب یکی از قدرتمندترین ابزارهای تفکر است. این کار به فهم بیشتر ما کمک کرده موجب می‌شود تصمیمات آگاهانه‌تری بگیریم. سؤالاتی راجع به حقایق که مشخص کننده اطلاعات اساسی یک چیز است
- تفسیر
