۶۶ ۲۳٫۵%

۴۶ ۱۶٫۴%

۲۸۱

با خواندن پیامکهای طنز یا جدی سیاسی اراده ام برای پشتیبانی از سیاست کشورم قویتر می شود.

۸۹ ۳۰٫۹%

۶۶ ۲۲٫۹%

۹۲ ۳۱٫۹%

۳۴ ۱۱٫۸%

۷ ۲٫۴%

۲۸۸

کارکرد دینی پیامک
یکی از عملیاتی‌ترین شاخص‌های مدیریت پیام، آرامش‌بخشی پیام در ابعاد مختلف امنیت، اتحاد، همدلی، برادری، صمیمیت و … است. همچنان‌که ادیان الهی، همواره هدایت‌گر مردم و وسیله رسیدن آنان به صلح و امنیت بوده‌اند. «دین با آموزه های خود و تعالیمی که به پیروان می دهد و ارزش هایی که مطرح می کند و همچنین پاداش و تنبیهاتی که برای اعمال نیک و بد در نظر می گیرد، می تواند نقش تعیین کننده ای در تمام امور، حتی در افزایش یا کاهش اعتماد سیاسی که موضوع پیشین مورد بحث ما بود، داشته باشد. ادیانی که دعوت به همکاری، مساعدت به دیگران، ارتباط با جمع و پرداختن به امور جمعی و اجتماعی می کنند، می توانند موجب ،افزایش اعتماد شوند. اکثر آموزه های دینی اسلام، جمعی ، اجتماعی و مروج اعتماد است» (پناهی، ۱۳۸۶: ۷۵).
سمیرا که ۲۶ سال دارد و علاوه بر تحصیل در رشته روانشناسی مشغول کار در یک فروشگاه عطر و ادکلن است می گوید: «با طنزهای دینی کاملا مخالفم . اصلا خوب نیست آدم با اعتقاداتش شوخی کند . یک چیزهایی ارزش است و باید برایش ارزش قائل شد نه با آن شوخی کرد. درباره (…) و آیت ا… و اینها اشکال نداره اما درباره معصومین و امام و پیامبر و … شوخی نداره. خیلی ضایع است آدم ارزشهای خودش را زیر سوال ببرد». حسنا: «اینها قداست اون امر مقدس را می شکنند. وقتی با مقدسات شوخی کنیم طبیعتاً دیگه اون حالت تقدس قبلی را ندارد وقتی شما در آن مراسم دینی یا عبادی ات با آن امر مواجه می شوی ناخودآگاه یاد آن طنز می افتی و بنابراین دیگه آن حس قبلی را شاید نداشته باشی». نظر محسن را که درباره پیامکهای طنز دینی نیز پرسیدم جالب توجه بود. او بر این نظر بود که: «آدم یک چیزهایی را قبول دارد دیگر. بنظر من کلمات نور دارند این نور هم سیاه است هم سفید. اگر من به طرف حرف زشتی بزنم این می نشیند روی دل اون. اون پیامک هم همین تاثیر را دارد. شاید الان بگم این شوخی است عیبی ندارد اما روزی اثرش را میگذارد…».
در این رابطه سمیه که در مقطع کارشناسی تحصیل میکند طی مصاحبه می گوید: «من زیاد با طنزهای دینی موافق نیستم شاید فکر کنی که old fashion هست اما قید و بندها را دارد از بین می برد من خودم قبل از اینترنت و فیس بوک و… خیلی معتقد تر بودم واقعا برایم خیلی مهم بود . شاید آدم فکر کند که خیلی بد است که آدم اینقدر برای خودش حد و حدود تعیین کند ولی خب همین هم که من دارم این حرف را میزنم از همین اینترنت و فیس بوک در ذهنم آمده .چرا من باید این همه حد و حدود برای خودم تعیین کنم؟ ولی خب اینها اعتقاداتی هست که تو زندگی هرکسی واقعا براش لازمه تو باید به یک چیزهایی اعتقاد داشته باشی خیلی مسخره است کاملا بدون اعتقاد و بدون حد و حدود باشی هر کسی جنبه اش را ندارد با همین ها میتوانند یک فرهنگ را از بین ببرند با همین مسخره کردن اعتقاد آدمها». بهزاد: « دین جای شوخی نیست حریم خاص خودشو داره . خنده و شوخی خوبه اما به اندازه ای که حریم ها رعایت شود». حمید اما در توضیح می گوید: «جک با طنزپردازی خیلی فرق داره با طنز ما جلوی یکسری افراط و تفریط ها را می گیریم اما اگر این طنز صرفا جهت خود طنز باشه خوب نیست. به ابتذال میرسه». شیما هم بر این نظر است که: «همه قومها و ادیان قابل احترامند همه بالاخره یک چیز قشنگ دارند».
درباره کارکردهای ترویجی پیامک نیز پاسخگویان نظریات جالبی داشتند. علی در همین رابطه اشاره داشت که: «ایرانسل یک سرویسی گذاشته که هر روز یک پیامک مذهبی برام میاد . یه آیه قران برام میاد . اگر آدم بتونه از جریان مثبتش استفاده کنه بهتره این باعث میشه آدم فکر کنه . بستگی به شخصیت خود آدمها داره که چطور از این سرویس استفاده کنند». طاهره هم میگوید : «طرف براساس افکار و عقیده خودش یک پیامکی را ارسال میکنه و از تو هم درخواست میکنه که به ۵ نفر دیگه هم بفرستی… من این پیامکها را قبول ندارم و فوری هم پاکش می کنم. خیلی مسخره است اما یک نفر خیلی رندانه اومده بود پیامکی فرستاده بود مثل همینها اما خیلی تاثیرگذار تر. نوشته بود طرح ترک میلیونها گناه برای تعجیل در فرج. سهم شما فقط ترک یک گناه . خب این خیلی قشنگ تر و معنادار تره تا اینکه چندتا صلوات بفرست و برای ۱۵ نفر فوروارد کن. یعنی چی؟!». محسن درباره پیامکهای مناسبتی مذهبی می گوید: «پیامکهایی که اعیاد یا شهادت ها را تبریک و تسلیت می گویند خوب است یک جور ترویج است آدم یادش می افتد. ولی با بعضی پیامکها خیلی مخالفم. پیامک میدهی ۵۰ صلوات سهم شما یا این را به ۶ نفر ارسال کن با اینجور پیامکهایی که مسئولیت سازند من خیلی مخالفم. شاید اون بنده خدا نفرستد یا اصلا شارژ نداره خب مسئولیت درست کردی خودت به ۱۰۰ نفر پیامک بده دمت گرم ولی چرا برای یک نفر دیگر مسئولیت درست می کنی ثواب می خواهی بکنی خودت برو ثواب کن…» نتایج پژوهش نشان میدهد که اینگونه پیامک ها معمولاً جهت امیدبخشی به دوستان و همدردی با آنان در موقعیت های خاص ارسال می شوند، اگرچه ملاحظات اقتصادی کاربران جوان عموماً ارسال این نوع پیامکها را محدود می کند. بهزاد: «پیامک مذهبی می تونه کمی جو رو آروم کنه . یک راه میانبری باشه که انسان خودشو درون یک دستگاه دینی فلسفی قرار بده . اما از اون طرف هم طنز های مذهبی اعتقادات را سست میکنه . دین را یک بازیچه در دست توده مردم قرار میده». باید گفت که دلیل عدم استقلال مالی، غالب پاسخگویان برای ارسال پیامکهایشان با احتیاط بیشتری عمل کرده و محتوای آن را طبق نیازها و اهدافشان اولویت بندی می کنند.
در همین زمینه داده های بدست آمده از پرسشنامه ها حاکی از آنند که بیش از ۳۹ % پاسخگویان به مقدار بسیار زیادی با کارکرد حمایتی و ترویجی ارزشهای جامعه توسط پیامک موافقند و نزدیک به ۳۳ % نظر بینابین و ۲۷٫۶ % مخالف این امر هستند. تاثیرگذاری و ایجاد آرامش توسط اینگونه پیامکها را ۳۰٫۶ % به میزان متوسط و ۳۶٫۲ % به میزان زیادی تائید کرده و البته ۳۳٫۳ % چندان موافق این امر نبوده اند.از گویه بعد می توان چنین استنباط کرد که کژکاردهای پیامکهای دینی نسبت به کارکردهای آن برجسته تر بوده و بطور مشخص تری تاثیرگذارهستند. نزدیک به نیمی از پاسخگویان (۴۹٫۸ %) با انتقاداتی که در پیامکهای طنز دینی درباره آداب ، مراسم و مسائل دینی مطرح می شود موافقند و این انتقادات را قبول دارند و تنها ۱۹٫۵ % پاسخگویان این انتقادات را قبول ندارند. این موضوع در گویه بعد آشکارتر می شود که ۷۸٫۲ % پاسخگویان به میزان زیادی با خواندن پیامکهای طنز دینی، گاهی در باورها و اعتقاداتشان شک میکنند و این از موافقتشان با انتقادات از مسائل دینی (گویه پیشین) نشأت می گیرد. ۱۴٫۲ % نیز بمیزان متوسطی این شک را تایید کرده اند. تنها ۴ نفر (۱٫۴ %) اصلا چنین شکی را به خود راه نداده و ۱۸ نفر (۶٫۲ %) نیز بمیزان کمی این شک را تجربه داشته اند که جای تامل و نگرانی است. اکثریت کاربران این سرویس را نه به منزله ابزاری در جهت ترویج یا تحمیل قواعد اخلاقی جامعه و تائید ساختارهای موجود که صرفاً ابزاری جهت تفریح، افزایش صمیمت و گاه تذکر جهت اصلاح امور جامعه می دانند.آنان این سرویس را نه ابزاری جهت تائید ساختارها و ترویج فرهنگ مسلط جامعه بلکه بلعکس کانال و فرصتی جهت شکستن کلیشه های روزمره و برخی هنجارهای غالب آن می دانند. نقد طنزگونه و پیراستن دین از باورهای غلط و خرافات گونه، معمولا استقبال بیشتری را در میان کاربران دارد. نقدهایی که گاه تبدیل به حرمت شکنی و موضوعی جهت خنده و تفریح می شود.
جدول ۳۲ : توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی آنها از کارکرد دینی پیامک

گویه ها

اصلا

کم

متوسط

زیاد

بسیار زیاد

جمع

پیامکهای دینی، حکایتهای کوتاه، جملات حکیمانه و…. سبب حمایت و ترویج ارزشهای جامعه می شود.

۲۵ ۸٫۷%

۵۴ ۱۸٫۹%

۹۴ ۳۲٫۹%

۷۷ ۲۶٫۹%

۳۶ ۱۲٫۶%

۲۸۶

معمولا پیامک های دینی بسیار تاثیرگذار بوده و در من آرامش خاطر ایجاد کرده است.

۳۹ ۱۳٫۵%

۵۷ ۱۹٫۸%

۸۸ ۳۰٫۶%

۶۹ ۲۴%

۳۵ ۱۲٫۲%

۲۸۸