۲- ۷پیچیدگی سیتم مالیاتی واندازه گیری پیچیدگی

۲-۷-۱ تعریف پیچیدگی سیستم نظام مالیاتی^[۲]

پیچیدگی سیستم مالیاتی مبحثی است که در تحلیل اقتصادی استاندارد سیستم های مالیتی گنجانده نمی شود تعریف دقیقی ندارد. این مفهوم می‌تواند ویژگی‌های متفاوتی را شامل شود مانند عدم فرانمایی. یک سیستم مالیاتی متشمل از گروهی قوانین و قواعد مالیاتی است که نرخ های متفاوت و مسئولیت هایی را شامل می شود که مربوط به تراکنش های مختلف توسط اشخاص یا تجارت ها می‌باشد و روش های کارکردی اجرایی ای است که افراد یا شرکت ها می بایست طی کنند تا از قواعد مربوط به فراهم آوری اطلاعات٬ تکمیل فرم های مالیاتی٬ پرداخت مالیات و تحمل تفصحات در صورتی که فرم های مالیاتی به چالش کشیده شوند پیروی کنند. .(الف^[۳] ،۲۰۱۴) پیچیدگی به صورت مجموع هزینه هایی که بر افراد و دولت تحمیل می‌شوند،میتوان با معیار کمی سیستم‌های مالیاتی مختلف را با یکدیگر مقایسه و نیز جنبه‌های مختلف یک سیستم مالیاتی خاص و تاثیراتی که بر عدالت، کارایی و درآمد مالیاتی دارد، ارزیابی کرد. (اسلمورد وسورام^[۴] ،۱۹۸۴)

۲-۷-۲ علل موجب پیچیدگی سیستم نظام مالیاتی

ضعف, تغییر و قابل فهم نبودن قوانین – عیوب و نقائص در قوانین مالیاتی, مشخصه بخش قابل توجهی از قوانین مالیاتی است. بگونه ای که موجب پیچیدگی و تغییر مداوم این قوانین شده است( قربانب، صفحات ۳۰۷ و ۳۱۵) با توجه به آثاری که قوانین در جامعه ایجاد می‌کنند , باید در حد ممکن دائمی باشند, نه موقتی. زیرا آزمایش قانون در جامعه آثاری به دنبال دارد که با پایان یافتن مدت اجرا قانون, آن آثار پایان نمی یابد. موقتی بودن قوانین مالیاتی این امید را در مودیان مالیاتی ایجاد می‌کند, که اگر مقاومت نموده و بنحوی امروز را به فردا موکول نمایند, امکان عفو یا کاهش در مالیاتی وجود دارد. ضمن اینکه در تغییرات قوانین مالیاتی, ارجاعات به مصوبه ها و قوانین گذشته فراوان به چشم می‌خورد که این خود موجب پیچیدگی قوانین می‌گردد. عدم وضوح و پیچیدگی برخی قوانین مالیاتی, قانونگذاران را مجبور به ابلاغ بخشنامه هائی نموده است عناوین این بخشنامه ها که معمولا مدتی پس از ابلاغ قوانین باشد. (همان منبع قبلی ،صفحات ۲۲۹ و ۲۴۰)

۲ -۷-۳ ابعاد پیچیدگی مالیاتی

لانگ و سوینگن ^[۵](۱۹۸۷) شش بعد پیچیدگی مالیاتی را تعریف کردند:

۱-ابهام یا عدم قطعیت در قوانین مالیاتی که به سبب پیدایش بیش از یک وضعیت دفاعی می شود

۲-عملیات جبری مشکل

۳-تغییرات مکرر و جدید در قوانین

۴-جزئیات (قواعد زیاد و استثنائات به قواعد)

۵-جمع‌ آوری مدارک خاص با جزئیات

۶-شکل فرم ها و دستورالعملشان می‌تواند گیج کننده باشد

پیچیدگی مالیاتی را می توان به دو گروه سادگی قانونی (قابل خواندن و فهم بودن قانون مالیاتی) و سادگی مؤثر (قابلیت تعیین میزان مالیات پرداختی به صورت صحیح) نیز تقسیم بندی کرد. (اونز وترن ^[۶]،۲۰۱۰،ص۲۴۹)

۲-۷-۴ انواع پیچیدگی سیستم مالیاتی

در هنگام در نظر گرفتن پیچیدگی یک سیستم مالیاتی دو ویژگی آن را می توان به ‌عنوان مثال در نظر گرفت.

الف ) پیچیدگی طراحی^[۷]

این نوع پیچیدگی منعکس کننده تعداد محصولات مختلف مالیات پذیر و نرخ های مالیاتی مختلفی است که به آن ها تعلق می‌گیرد. از ابعاد این مسئله موارد ذیلند:

۱)برای هر محصول نرخ مالیات متناسب با میزان مصرف یا عرضه آن توسط مودیان تغییر می‌کند.

۲)برای یک محصول مورد نظر نرخ مالیات توسط برخی مودیان ها با دیگران فرق می‌کند تنها به دلیل طبیعت مودیان مالیاتی.

۳)اینکه نرخ مالیات بر محصولی با محصول دیگری متفاوت باشد. ممکن است تصور شود که یک روش برای محاسبه پیچیدگی شمارش تعداد نرخ های مختلف مالیاتی است-ولیکن این می‌تواند گمراه کننده باشد.(الف ،۲۰۱۳)