Intensive spores before treatment (%)
Intensive spores after treatment (%)
Agent
Inhibition (%)
Fusariumoxysporum (root rot)
۹۲٫۸
۰
۱۰۰%
Botritiscinera(gray mold)
۹۴٫۹
۰
۱۰۰%
Sclerotinian(white rot)
۸۵٫۴
۰
۱۰۰%
Corinebacteriummichiganeuse
(bacterial cancer)
۷۶٫۳
۰
۱۰۰%
جدول( ۱-۱) نتایج حاصل از استیریلیزه نمودن خاک باامواج میکروویو.) ۷ et al., 200 Huang (
۱-۷- گیاهان دارویی Medicinal plants
به گستره وسیعی از گیاهان (بوته ،درختچه ودرخت ) که تمام آن یااجزایی از آن به صورت تازه ،خشک شده یا فرآوری شده جهت تشخیص ، درمان ، پیشگیری ،کمک به اعمال فیزیولوژیک وحفظ بهدا شت بدن انسان یا حیوانات ودیگر گیاهان بکار می روند گیاهان دارویی اطلاق می شود.اکثر این گیاهان در سه گروه عطری ، ادویه ای وطبی قرار می گیرند. (هاشمی نژاد وبهادری، ۱۳۸۸)
۱-۷-۱- تاریخچه
از نقطه نظر تاریخی، گیاهان اهمیت فراوانی در توسعه جوامع داشته اند و تحقیقات وسیعی برای یافتن فرآورده ها ومواد طبیعی دارویی گیاهی در طول تاریخ انجام شده اما نکته حائز اهمیت این است که تنها کمتر از ۱۰% ازمجموع ۲۵۰۰۰۰ گونه گیاهی جهان برای عملکرد زیست شناختی، شناسایی ومورد استفاده قرار گرفته اند. به عبارت دیگر براساس آمارهای منتشره توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) ۳۵ تا ۷۰ هزار گونه گیاه دارویی در طول زمان برای حداقل یک یا چند بار مورد مصرف قرار گرفته است. گیاهان دارویی از ارزش و اهمیت خاصی در تأمین بهداشت و سلامتی جوامع هم به لحاظ درمان و هم پیشگیری از بیماریها برخوردار بوده و هستند. این بخش از منابع طبیعی قدمتی همپای بشر داشته و یکی از مهمترین منابع تأمین غذایی و دارویی بشر درطول نسلها بوده اند. (آئینه چی، ۱۳۷۰)
گرایش عمومی جامعه به استفاده از داروها و درمانهای گیاهی و به طور کلی فرآورده های طبیعی به ویژه در طی سالهای اخیر روبه افزایش بوده و مهمترین علل آن، اثبات اثرات مخرب و جانبی داروهای شیمیایی از یک طرف و ایجاد آلودگیهای زیست محیطی که کره زمین را تهدید می کند از سوی دیگر بوده است. بیش از% ۶۰ مردم آلمان و بلژیک و% ۷۴ انگلیسی ها تمایل به استفاده از درمان های طبیعی گیاهی دارند. ضمن اینکه طبق آمار سازمان بهداشت جهانی(WHO) بالغ بر %۸۰ مردم جهان به ویژه در کشورهای در حال توسعه و نواحی فقیر و دور افتاده عمده ترین نیازهای درمانی خود را از گیاهان دارویی تأمین می کنند. (هاشمی نژاد وبهادری، ۱۳۸۸)
از سوی دیگر گیاهان دارویی جزء ذخایر و منابع طبیعی هستند و بسیاری از کشورها کم یا زیاد از یک چنین منبعی برخوردارند. نوع، تعداد و تنوع گونه های گیاهی بر اساس شرایط و موقعیت جغرافیایی هر منطقه متفاوت است. متأسفانه سودآوریهای کلان اقتصادی و توجه روز افزون به تجارت جهانی گیاهان دارویی، مشکلات و مسائل ناگواری را برای این منابع به وجود آورده و نسل گونه های گیاهی را با خطر انقراض مواجه ساخته است. چرا که بخش عظیمی از تجارت، مربوط به گونه های گیاهان دارویی است که از طبیعت جمع آوری شده و بعضا با شیوه های نادرست، نه تنها به انقراض نسل گونه ها می انجامد بلکه تنوع زیستی منطقه و جهان را نیز با خطرنابودی مواجه می سازد .(خیرالدین وهمکاران،۱۳۹۰)
در حال حاضر در کشورایران حدود ۶۶ هزار هکتار از اراضی کشاورزی در استان های مختلف کشور ، به کشت گیاهان دارویی اختصاص دارد . از مجموع مزارع اختصاص یافته به گیاهان دارویی، حدود ۶۵هزار تن محصول تولید می شود.( هاشمی نژاد وبهادری، ۱۳۸۸)
استفاده مطلوب، منطقی و بهینه از این منابع که به لحاظ فناوری بسیار کم هزینه تر و ساده تر از صنایع دارویی شیمیایی است،می تواند ضمن تأمین بخشی از نیازهای عمده بهداشتی و درمانی جامعه از خروج مقادیر متنابهی ارز جلوگیری نموده و مانع گسترش وابستگی به بیگانگان شود. بنا بر این با اتخاذ سیاستها و راهکارهای مناسب و مبتنی بر یک شناخت واقع گرایانه از وضعیت موجود این منابع و کاربرد روش های علمی و صحیح در تمام ابعاد اعم از کاشت، داشت، برداشت و بهره برداری صنعتی و اقتصادی آن، چه از طبیعت وچه به صورت کشت مکانیزه، میتوان به درکی واقعی و اصولی در خصوص نقش و بازدهی گیاهان دارویی در جوامع رو به رشدی همچون ایران دست یافت و علاوه بر حفظ و حراست از این سرمایه های ملی به شکوفایی و توسعه پایدار جامعه نیز دست یافت.(هاشمی نژاد وبهادری، ۱۳۸۸ ).
۱-۷-۲- شیرین بیان licorice
شیرین بیان با بیش از دوهزار سال کاربرد دارویی یکی از کهن ترین گیاهان دارویی بشمار می رود. عصاره ریشه شیرین بیان دارای مقادیری گلوکز، ساکاروز، آسپاراژین، مواد آلبومیدی، رزین و اسانس است و در پزشکی، داروسازی و صنایع غذایی و بهداشتی مصارف متعدد دارد.بابلیان در حدود ۴۰۰۰ سال پیش شیرین بیان را به عنوان تقویت کننده بدن میشناختهاند. همچنین مصریان عهد باستان از ریشه آن عصاره تهیه میکردهاند؛ چنانکه در سال ۱۹۲۳ میلادی از مقبره توتانخامون ریشه این گیاه یافت شد. پزشکان مصر قدیم عصاره شیرین بیان را جهت کاستن از تلخی داروهای تلخمزه و معالجه امراض کبد و دستگاه گوارش به کار میبردهاند. (ابراهیم پور وهمکاران، ۱۳۸۸)
۱-۷-۳- خصوصیات گیاه شناسی
شیرین بیان با نام علمی Glycyrrhiza glabra در خانواده بقولات یا Leguminose قراردارد. گیاهی است چند ساله و انبوه و به ارتفاع ۱تا ۲متر می رسد، برگها مرکب و دارای ۴تا ۷جفت برگچه و یک برگچه انتهایی می باشد که برگچه ها بیضوی بوده و کناره آنها صاف می باشد. گلها نامنظم و به رنگهای ارغوانی ، زرد یا بنفش به صورت مجتمع در انتهای ساقه های گل دهنده مشاهده می شوند. زمان ظهور گلها اوایل تابستان است. شیرین بیان بطورکلی گیاهی نورپسند است که در طول رویش به هوای گرم و رطوبت متوسط نیاز دارد. این گیاه در خاک های شنی عمیق که حاوی ترکیبات کلسیمی باشند بخوبی رشد می کند و pH مناسب برای این گیاه ۵/۵ تا ۲/۸ ذکر شده است. )آئینه چی، ۱۳۷۰)
ریشه شیرین بیان بطور خیلی عمیق در زمین فرو می رود . پوست ریشه قهوه ای سیر وسیاه است . مغز ریشه زرد رنگ بوده و طعم آن بسته به انواع مختلف تغییر می کند . شیرین بیان اسپانیا طعم ملایم دارد در حالیکه شیرین بیان یونان دارای طعم تلخ است . ریشه شیرین بیان نسبتاً قطور بوده و طویل می باشد بطوریکه از ۳۰تا ۲۰۰ سانتیمتر طول دارد. شیرین بیان در اکثر مناطق جهان بخصوص میان دو عرض جغرافیایی ۳۰ و ۴۵ درجه در نیمکره شمالی زمین می روید و در بسیاری از کشورهای اروپایی نظیر انگلیس، بلژیک،فرانسه موردکشت وسیع قرارمی گیرد. شیرین بیان گیاه بومی مناطق مدیترانه است و در ایران نیز پراکنش بسیاروسیعی دارد ودراستانهایی چون خراسان (شمالی ورضوی)،آذربایجان شرقی وغربی،زنجان ،گلستان،کردستان،فارس،اصفهان،تهران و … مشاهده می شود (امید بیگی، ۱۳۸۸).
۱-۷-۴- اندام مورد استفاده
مهم ترین قسمت مورد استفاده گیاه شیرین بیان ریشه آن می باشد که بصورت خشک شده یا عصاره، یکی از مهمترین اقلام صادراتی ایران در بخش گیاهان دارویی است. برداشت ریشه های این گیاه در فصل پائیز سال سوم یا چهارم صورت می گیرد. (آئینه چی، ۱۳۷۰)
۱-۷-۵- مواد وترکیبات
شیرین بیان ازدو واژه یونانی Glycys به معنای شیرین و rrhiza به معنای ریشه مشتق شده است. ریشه شیرین بیان بطور عمده ازقندهای مختلف (تا۱۸%)،فلاوونوئیدها،استرولها،اسیدهای آمینه،صمغ ونشاسته ،اسانس های روغنی وساپونین تشکیل شده است که عمده ترین (۶-۱۴% وزنی) ساپونین آن اسید گلیسریزیک یا گلیسریزین به فرمول C42H62O16 می باشد که از دو واحد اسید گلیکورونیک ویک مولکول اسید گلیسرتنیک (آگلیکون ) تشکیل شده است . (ابراهیم پور وهمکاران، ۱۳۸۸)