N0: 0 µM SNP N2: 40 µM SNP N1: 20 µM SNP N3: 60 µM SNP F1 : گل رز F2: گل لیسیانتوس F3: گل آفتابگردان شکل ۴-۲۰- اثر متقابل سدیم نیتروپروساید و نوع گل بر کلروفیل a گلهای رز، آفتابگردان و لیسیانتوس N0: 0 µM SNP N2: 40 µM SNP بدیهی است که پاسخ به این سوالات نیازمند شناخت و اطلاعات است. این سوالات مستقیما مربوط به مرحله دوم و سوم از سیاست‌گذاری هستند. تصمیم‌سازی مرحله‌ای از سیاست‌گذاری است که بیشترین نیاز به شناخت و اطلاعات را دارد. در این مرحله، تصمیم‌سازان با بهره گرفتن از اطلاعات آشکار و ترکیب این اطلاعات با اخبار پنهان، اقدام به شناسایی و یا طراحی گزینه‌های مختلف برای برخورد با موضوع مورد نظر می‌نمایند. سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران برای آگاهی از وضعیت‌جاری امور جهانی و دسترسی به اخبار سیاست‌خارجی و امنیت ملی دو دسته از نهادهای اجرایی را در اختیار دارند: دسته اول نهادها یا وزارت‌خانه‌های تخصصی مانند وزارت دفاع یا وزارت امور خارجه هستند. این نهادها علاوه بر تهیه اطلاعات آشکار و البته مقداری اطلاعات پنهان، مستقیماً در تصمیم‌سازی حاضرند و تصمیم‌های عملیاتی و تاکتیکی برای اجرای ابعاد مختلف سیاست را اتخاذ می‌کنند. دسته دوم، نهادهای اطلاعاتی هستند که با رصد تحولات جهانی و پویایی‌های درونی کشورهای مختلف، اخبار خاصی را که به شیوه پنهانی جمع آوری شده است در دسترس تصمیم‌گیران قرار می‌دهند و با تجزیه و تحلیل معنی آن اخبار و تاثیر آن بر منافع و امنیت‌ملی در تصمیم‌سازی تاثیر می‌گذارند. در فرایند سیاست‌گذاری خارجی و امنیتی، جمع آوری اخبار، ارزیابی آن و فعالیت‌های مربوط به سیاستسازی و اجرای سیاست‌های اتخاذ شده، جدای از یکدیگر انجام می‌شوند و از این نظر میان واحدهای سیاست‌گذاری و سازمانهای اطلاعاتی تفاوت کارکردی وجود دارد. سازمانهای اطلاعاتی کارکرد نمایندگی و سفارشی دارند و تلاش می‌کنند با جمع آوری اطلاعات، شناختی از وضعیت‌جاری و احتمالا آتی امور مورد نظر سیاست‌گذاران بدست آورده و معنی آن را تفسیر(تحلیل) کنند. از طرف دیگر تصمیم‌گیران در هر چهار مرحله از سیاست‌گذاری فعالانه نقش دارند ولی تمرکز آنها بر مرحله سوم و چهارم یعنی یافتن پاسخی برای پرسش «در وضعیت فعلی چه باید کرد؟» و برنامه‌ریزی است. سازمانهای اطلاعاتی صرفاً پشتیبانی اطلاعاتی از تصمیم‌سازی را برعهده دارند و مسئولیت انتخاب گزینه‌ای از میان گزینه‌های مختلف(تصمیم‌گیری) بر عهده سیاست‌گذاران است. توجه به این نکته مهم است که سیاست‌گذاری خارجی به دو مرحله کلی سیاستسازی[۴۴] و اجرا[۴۵] تقسیم میشود. سیاستسازی تصمیم‌گیری درباره « چه‌باید کرد؟» است و اجرا عملی کردن آن تصمیم در صحنه واقعی است. سازمانهای اطلاعاتی به استثنای مواقعی که دست به اقدام پنهان می‌زنند، تنها در سیاستسازی نقش دارند(Holt, 1995: 10). در واقع یکی از معیارهای کارآمدی سازمانهای اطلاعاتی به عنوان بازوی شناختی دولت‌مدرن، میزان تاثیرگذاری آن در مراحل مختلف سیاست‌گذاری است. بررسی مراحل مختلف سیاست‌گذاری از مسئله یابی تا اجرا، نشان میدهد که اولین نیازمندی سیاست‌گذاران در تمام مراحل نیاز به دانستن و آگاهی از مشکلات و موضوعات، محیط تصمیم‌گیری، گزینه‌های مختلف موجود برای برخورد با مشکل، پیامدهای احتمالی مطلوب و نامطلوب گزینه‌ها و دست آخر اطلاع از تاثیر اجرای یک تصمیم بر محیط پیرامونی و پیامدهای واقعی حاصل از آن است. این نکته نشان دهنده آن است که نقش اولیه و اصلی سازمانهای اطلاعاتی در سیاست‌گذاری، دست کم از لحاظ نظری، پشتیبانی شناختی و تامین نیازمندیهای اطلاعاتی فرایند سیاست‌گذاری است. سازمانهای اطلاعاتی هم پشتیبانی اطلاعاتی و شناختی از سیاست‌گذاری را با بهره گرفتن از کارکردهای جمع آوری و تحلیل اطلاعات بدست آمده و ارسال محصولات اطلاعاتی به سیاست‌گذاران انجام می‌دهند. منظور از سیاستسازی مراحل مساله یابی، شناسایی گزینه‌ها و انتخاب یکی از گزینه‌ها(تصمیم‌گیری) است و مرحله اجرا و بررسی بازخوردهای آن در بخش اجرای فرایند سیاست‌گذاری جای می‌گیرند. همانطور که مشخص است، سیاست‌گذاری در دو مرحله قبل از تصمیم و مرحله پس از اجرا(بازخورد) مستلزم پشتیبانی شناختی است. علاوه بر نیازمندی شناختی، سیاست‌گذاری مطلوب، مستلزم توانمندی عملیاتی کردن تصمیم اخذ شده نیز هست. این نیازمندی معمولا از سوی نهادهای اجرایی با عملیاتی کردن تصمیم اتخاذ شده برطرف میشود. در این میان درصورتی که نهادهای اجرایی متعارف به هر دلیلی قادر به انجام وظایف اجرایی خود نباشند، سازمان اطلاعاتی به دلیل توانمندی ویژه خود در مسائل برون مرزی و خارجی، در صورت خواست سیاست‌گذاران، می‌تواند مسئولیت اجرای یک سیاست‌خاص را برعهده بگیرد. هر کدام از کارکردهای اطلاعات نیز برای برطرف کردن دو نیازمندی شناختی و اجرایی سیاست‌گذاری طراحی شده‌اند. جدول زیر و شکل‌های ۱ و ۲ نقش سازمانهای اطلاعاتی در مراحل مختلف سیاست‌گذاری و رابطه چرخه اطلاعات با سیاست‌گذاری خارجی را نشان می‌دهند: مراحل سیاست‌گذاری کارکردهای اطلاعات مساله یابی جمع آوری و تحلیل شناسایی گزینه‌های تصمیم تحلیل تصمیم‌گیری(انتخاب گزینه‌ها) مشاور در تصمیم گیری درصورت درخواست سیاست‌گذاران اجرا اقدام پنهان بازخورد جمع‌‌آوری و تحلیل همانطور که از اشکال و مطالب فوق برمی‌آید، معمولا دستگاه‌های تصمیم‌گیری در سیاست‌خارجی مانند رییس‌جمهور، وزارت‌خارجه یا شورای‌امنیت‌ملی، با ابزارها و اختیاراتی که دارند موضوعات را انتخاب کرده و پشتیبانی اطلاعاتی آن را از سازمانهای اطلاعاتی تقاضا می‌کنند. اگر چه این روند به ظاهر نقشی منفعل و صرفاً پاسخگو به نهادهای اطلاعاتی میدهد، اما سازمانهای اطلاعاتی به دلایل زیرنقشی فعال و پویا در سیاست‌گذاری ایفا می‌کنند: با پیش‌بینی مسائل و موضوعات سیاست‌خارجی و هشدار آن به سلسله‌مراتب تصمیم‌گیری در کشور، این سازمان‌ها نقشی سازنده و جهت‌دهنده ایفا می‌کنند. اطلاعات و تحلیل‌های سازمانهای اطلاعاتی، در اکثر موارد، یکی از مهمترین منابع سازنده نگرش، برداشت و دیدگاه تصمیم‌گیران نسبت به موضوع و البته جلوگیری از سوءبرداشت‌ها در نزد آنان است(Dunn, 1985: 220-234). بنابراین در منفعل‌ترین وضعیت هم، نهادهای اطلاعاتی جزو سازندگان اصلی نگرش ملی کشور نسبت به یک موضوع یا مشکل سیاست‌خارجی هستند. سازمانهای اطلاعاتی با گزارش‌ها و بولتن‌های روزانه خود می‌توانند یک موضوع ساده را امنیتی جلوه دهند و یا از اهمیت یک موضوع در دستورکاراجرایی سران کشور بکاهند. در درون واحد تصمیم‌گیری، کنش‌گران مختلف دیدگاه‌های متکثر و بعضاً متناقضی درباره دستورکار تصمیم‌گیری دارند. این اختلاف نظر، به ویژه در شرایطی که هیچ‌کدام از اعضای واحد تصمیم در مقایسه با سایرین برتری خاصی برای «زدن‌حرف آخر» نداشته‌باشد، مانعی مهم در برابر اجماع و تصمیم‌گیری نهایی است. در این وضعیت دیدگاه سازمان‌اطلاعاتی وزنه‌ای سنگین برای ایجاد اجماع و یا برتری دادن به یکی از دیدگاه‌های مطرح در درون واحد تصمیم‌گیری خواهد بود. سازمان اطلاعاتی به عنوان «کسی‌که حرف آخر را می‌زند» به ویژه در کشورهایی که سازمانهای اطلاعاتی جایگاه بالایی در ساختار سیاسی کشور دارند، می‌تواند عاملی در ایجاد اجماع و تصمیم‌گیری ملی باشد. پس از آنکه تصمیم یا سیاستی اتخاذ میشود، حتی اگر تصمیمی بسیار خوب و کارآمد باشد، برای تاثیرگذاری مثبت بر منافع و امنیت‌ملی نیازمند اجرای درست است. گاهی اوقات بوروکراسی‌های عادی مسئول سیاست‌خارجی مانند وزارت‌خارجه یا نهادهای نظامی، توانایی اجرای به موقع و بدون تبعات منفی تصمیم اتخاذ شده را ندارند. در چنین‌شرایطی سازمانهای اطلاعاتی با کمک به اجرای درست تصمیم‌ها، نقشی مستقیم در سیاست‌خارجی ایفا می‌کنند. این نقش سازمانهای اطلاعاتی با عنوان اقدام پنهان شناخته میشود. علاوه براین، یکی از ملزومات مرحله اجرا، اخذ بازخوردهای اجرای تصمیم است. نهادهای اطلاعاتی با کمک به تسهیل و تسریع فرایند بازخوران نیز قادر به تعدیل، توقف یا تسریع اجرای یک تصمیم هستند. نکات فوق نشان‌دهنده نقش فعال سازمانهای اطلاعاتی در نزد سیاست‌گذاران داخلی است. مهمترین و حساس‌ترین نقش فعالانه سازمانهای اطلاعاتی تاثیرگذاری این سازمان‌ها بر شکل‌گیری برداشت‌ها و باورهای تصمیم‌گیران رقیب یا دشمن نسبت به موضوعات سیاست‌خارجی است. این نقش سازمانهای اطلاعاتی با عنوان «مدیریت برداشت» تصمیم‌گیران شناخته میشود. سازمانهای اطلاعاتی با توجه به جایگاه‌شان به عنوان کانال‌تامین نیازمندیهای اطلاعاتی، قادر به مدیریت برداشت تصمیم‌گیران خودی‌اند و از سوی‌دیگر با عملیات‌فریب و استفاده ازمامور تاثیرگذار امکان مدیریت برداشت تصمیم‌گیران رقیب درباره موضوعات خاص را دارند. سازمانهای اطلاعاتی و سیاست‌خارجی یا سیاست‌خارجی وسازمان‌های اطلاعاتی؟ همانطور که از مطالب فوق برمی‌آید، اطلاعات عملاً یکی از متغیرهای مستقل مهم در روند ساخته‌شدن سیاست‌خارجی دولت‌ها است. در عین حال نظریه ارائه شده درباره نقش و ماموریت اطلاعات و ماهیت وابسته چرخه اطلاعات به نیازمندیهای فرایند سیاست‌گذاری، پیشا‌پیش سیاست‌خارجی را یکی از متغیرهای مستقل موثر بر اطلاعات معرفی‌کرده است. بنابراین به نظر میرسد که ارتباط میان اطلاعات وسیاست‌خارجی هیچگاه ارتباطی یک طرفه نیست، بلکه رابطه‌ای متقابل و دو طرفه است. از یک طرف، نوع سیاست‌خارجی و نیازمندیهای آن، دستورکار اطلاعات در حوزه مسائل خارجی را شکل میدهد و حتی بر ساختار اداری و نحوه سازماندهی آن تاثیر می‌گذارد و از طرف دیگر سازمانهای اطلاعاتی با تامین‌نیازمندیهای اطلاعاتی سیاست‌گذاران و شکل‌دادن به نگرش‌ها ودیدگاه‌های آنان درباره موضوعات بین‌المللی، تاثیری سازنده بر سیاست خارجی می‌گذارند. سیاست‌خارجی عرصه مدیریت رقابت کشور در صحنه بین‌المللی است.در بسیاری از موارد سیاست‌گذار نمی‌داند که به شناخت چه چیزی در آینده نیاز خواهد داشت. به همین خاطر سازمانهای اطلاعاتی با تمرکز بر جمع آوری و تحلیل‌اطلاعات درباره روند وقایع و رویدادهای خارجی و ارائه آن به سیاست‌گذاران بر اولویت‌های اطلاعاتی و سیاست‌گذاری تاثیر مستقیم می‌گذارند. بدین ترتیب تحلیل‌گران و مدیران و افسران اطلاعاتی اولویت‌های آتی سیاست‌گذاران و برداشت‌آنها نسبت به وقایع و روندهای موجود در محیط بین‌المللی را شکل می‌دهند. اگر قرار است جامعه اطلاعاتی داده‌هایی را در اختیار سیاست‌گذار قرار دهد که او نیاز به دانستن آنها دارد، آنگاه شناخت صحیح از مسائل خاص و مورد توجه سیاست‌گذار یک شرط اساسی است. در غیراین صورت تلاش اطلاعاتی به یک کوشش فکری مجزا و نامربوط تبدیل میشود که درخلاء انجام می‌گیرد واین به معنی جستجوی بی‌هدف اطلاعات بدون تمرکز بر تهیه داده‌های مورد نیاز تصمیم‌گیری است. اگر جامعه اطلاعاتی نداند که دقیقاً قرار است با اطلاعات چه کاری انجام شود نمی تواند بفهمد که دقیقا چه اطلاعاتی باید ارائه دهد. بنابراین سازمان‌اطلاعاتی باید از اهداف و نیات سیاست‌گذار و نهادهای سیاست‌گذار در موضوعات مربوطه مطلع باشد. وظیفه سازمان اطلاعاتی است که درباره نتایج وپیامده‌های یک سیاست‌خاص به سیاست‌گذاران هشدار دهند به ویژه اگر مشخص شده باشد که این سیاست تاثیر مضر بر منافع کشور دارد. این امر مستلزم ارتباط نزدیک اطلاعات وسیاست است. ********** این فصل با توجه به تعریف اطلاعات و کارکردهای آن در فصل پیشین کوشید تا از دیدگاه مدل‌های مختلف تصمیم‌گیری در سیاست خارجی، نقش اطلاعات در فرایند سیاست‌گذاری خارجی را بازشناسی کند. تامین نیازمندیهای اطلاعاتی و به عبارت دیگر پشتیبانی اطلاعاتی از سیاست‌گذاری( تاثیر بر آن از طریق تولید شناخت)، یکی ازنقش‌هایی است که همه مدل‌های نظری بررسی شده بر سر آن توافق دارند. علاوه بر آن بررسی چرخه سیاست‌گذاری نیز بیان‌گر آن است که سازمانهای اطلاعاتی می‌توانند علاوه بر نقش شناختی، در اجرای تصمیم‌های اتخاذ شده و همچنین نظارت بر پیامدهای اجرای یک تصمیم(از طریق تولید اطلاعات درباره آن) و اطلاع رسانی آن به سیاست‌گذاران موثر باشند. بدین ترتیب چارچوب نظری بر وجود دو نقش شناختی و اجرایی اطلاعات بر سیاست‌گذاری تاکید می کند. بخش بعدی پژوهش که به مطالعه موردی نقش سازمان سیا اختصاص دارد، می‌کوشد در پرتو داده‌هایی که درمورد اقدامان سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا گردآوری شده است، فرضیه‌های فوق را به آزمون بکشد. بخش دوم: مطالعه موردی مقدمه N1: 20 µM SNP N3: 60 µM SNP F1 : گل رز F2: گل لیسیانتوس F3: گل آفتابگردان ۴-۱۱- پروتئین گلبرگ با توجه به نتایج حاصل از تجزیه واریانس، اثر غلظت های مختلف سدیم نیتروپروساید، نوع گل و اثر متقابل آنها روی مقدار پروتئین گلبرگ در سطح آماری یک درصد معنی دار شده است(جدول ۴-۱). نتایج حاصل از مقایسه میانگین اثر متقابل تیمارها نشان داد که بیشترین مقدار پروتیئن در گل لیسیانتوس تیمار شده با سدیم نیتروپروساید با غلظت ۲۰ میکرومولار و مقدار ۸۰/۱۴ درصد به دست آمد(جدول ۴-۲ و شکل ۴-۲۲). بین گلهای مختلف بیشترین مقدار پروتئین در گل لیسیانتوس با مقدار ۰۰/۱۳ درصد و دربین غلظتهای مختلف سدیم نیتروپروساید بیشترین اثر بر روی افزایش مقدار پروتئین در غلظت های ۰ و ۶۰ میکرومولار حاصل شد(جدول ۴-۲ و شکل ۴-۲۱). شکل۴-۲۱- اثر تکی سدیم نیتروپروساید و نوع گل بر مقدار پروتئین گلهای رز، آفتابگردان و لیسیانتوس N0: 0 µM SNP N2: 40 µM SNP N1: 20 µM SNP N3: 60 µM SNP F1 : گل رز F2: گل لیسیانتوس F3: گل آفتابگردان شکل ۴-۲۲- اثر متقابل سدیم نیتروپروساید و نوع گل بر مقدار پروتئین گلهای رز، آفتابگردان و لیسیانتوس N0: 0 µM SNP N2: 40 µM SNP N1: 20 µM SNP N3: 60 µM SNP F1 : گل رز F2: گل لیسیانتوس F3: گل آفتابگردان ۴-۱۲-بحث سدیم نیتروپروساید (SNP) یک ترکیب رهاکننده نیتریک اکسید است که در حالت محلول به شدت به نور حساس بوده، تجزیه آن توسط اکسیژن و دمای زیاد تسریع می شود. رهاسازی رادیکال نیتریک اکسید (NO) نیازمند تابش نور یا احیای آن توسط عوامل کاهنده مثل اسید آسکوربیک، تیولها و هموپروتئین ها مانند (NADH, NADHP) است. نیتریک اکسید در گیاهان توسط مسیرهای آنزیمی و غیر آنزیمی تولید میشود(وایزوک و همکاران،۲۰۰۶). در شرایط تنش، تولید فزاینده نیتریک اکسید در اندامهای گوناگون گیاه دیده شده است. اثر حفاظتی یا سمی نیتریک اکسید در متابولیسم گیاه مربوط به غلظت مولکول، سنتز، انتقال و کارایی برداشت آن است. این ترکیب در تحریک جوانه زنی دانه، تقسیم سلول و همینطور بسیاری از اعمال دیگر سلول دخالت دارد و با واکنش با گونه های فعال اکسیژن، آسیب ناشی از آنها را کاهش می دهد(بلیگانی و لاماتینا، ۲۰۰۱). رئیسی و همکاران (۱۳۸۸) در آزمایشی بر روی گیاه شاهی گزارش دادند که در شرایط تنش عناصر سنگین مس و در شرایط غیر از تنش، کاربرد سدیم نیتروپروساید با غلظت ۵۰ و ۱۰۰ میکرومولار به طور معنی داری سبب افزایش وزن تر و خشک اندام هوایی این گیاه و همچنین سبب افزایش وزن تر و خشک ریشه نیز شده است. اما در تیمار ۲۰۰ میکرومولار سدیم نیتروپروساید وزن تر ریشه در مقایسه با گیاهان شاهد کاهش پیدا کرده است. کاربرد سدیم نیتروپروساید سبب کاهش چشمگیری در میزان غلظت عناصر سنگینی چون مس در اندام هوایی گیاه شاهی شده است. نیتریک اکسید باعث افزایش عمر گلجایی و پس از برداشت تولیدات محصولات شاخه بریده باغبانی شد(لشم و همکاران، ۱۹۹۸؛ یوم و همکاران،۲۰۰۹؛ زاهارا و سینگ، ۲۰۱۱). در بسیاری از گزارش ها کاربرد نیتریک اکسید در افزایش عمر گلجایی گلهای شاخه بریده رز و لیسیانتوس تأکید شده است (مرتضوی و همکاران، ۲۰۱۱؛ ژنگ و همکاران، ۲۰۱۱). در آزمایشی گزارش شده است کاربرد سدیم نیتروپروساید با غلظت ۵۰ میکرومول سبب افزایش عمر گلهای شاخه بریده رز شده اما در غلظت ۱۰۰ و ۲۰۰ میکرومول عمر گلجایی افزایش پیدا نکرده است (لیائو و همکاران، ۲۰۱۲). کاربرد سدیم نیتروپروساید با فعال کردن مکانیسمهای ژنتیکی و بیوشیمیایی از طریق تأخیر و کاهش روند تولید اتیلن سبب افزایش عمر گلجایی و در نتیجه افزایش کیفیت گلهای شاخه بریده شده است (تریپاتی و توتجا، ۲۰۰۷؛ فانوراکیس و همکاران، ۲۰۱۳). اتیلن یک هورمون گازی میباشد که سبب گسترش روند پیری در میوه های چیده شده و گلهای شاخه بریده می شود. کاربرد اتیلن در رزهای شاخه بریده در حالت غنچه سبب باز شدن گل و در مرحله بعدی سبب پیری میشود. حال با کاربرد سدیم نیتروپروساید سبب تأخیر در تولید اتیلن می شود (ما و همکاران، ۲۰۰۶؛ ژو و همکاران، ۲۰۰۸). سدیم نیتروپروساید باعث افزایش مقدار پروتئین و افزایش عمر گلجایی گلهای شاخه بریده میشود(سیسلر و همکاران، ۱۹۹۶). در اثر استفاده از سدیم نیتروپروساید گزارش شده است که موجب بهبود اثر سمی عناصر سنگین بر کاهش میزان کاروتنوئید در گیاه شاهی شد. تأثیر سدیم نیتروپروساید با افزایش غلظت آن مشخص تر بود (گرازینو و همکاران، ۲۰۰۲). در مدت زمان نگهداری گلهای بریده وزن تر گل به طور معنی داری کاهش پیدا می کند. این کاهش در وزن همراه با کاهش مقدار آب و از دست دادن آب سلولها در اثر تنفس می باشد. این افزایش در تنفس و کاهش وزن تر در گل های شاخه بریده رز و فیتونیا و لیسیانتوس توسط محققین دیگر گزارش شده است(بیلسکی و رید، ۱۹۹۲). سرک و همکاران (۱۹۹۵)در آزمایشی گزارش دادند که کاربرد سدیم نیترو پروساید در گلهای شاخه بریده سبب افزایش میزان آنتوسیانین شده است. نتایجی مشابه برای افزایش میزان آنتوسیانین در برگهای Arabidopsis گزارش شده است (ژانگ و همکاران، ۲۰۰۹). گزارش شده است کاربرد سدیم نیتروپروساید سبب کاهش معنی داری در میزان فعال شدنPAL (phenylalanine ammonia lyase) شده است (منصوری، ۲۰۱۲؛ بویر و همکاران، ۲۰۰۳). کاربرد سدیم نیتروپروساید با غلظت ۱/۰ میکرومولار سبب افزایش طول عمر گل های شاخه بریده (chrysanthemum) شده است (منصوری، ۲۰۱۲). مشابه این نتایج توسط بویر و همکاران (۲۰۰۳) در گلهای شاخه بریده رز و لیسیانتوس و ژربرا گزارش شده است. مشخص شده است که نیتریک اکسید حاصل از سدیم نیتروپروساید، مقدار MDA حاصل از پراکسیداسیون لیپید را در گیاه آفتابگردان تحت تنش کادمیوم (لاسپینا و همکاران، ۲۰۰۵) و گوجه فرنگی تحت تنش اسمزی را کاهش داده است (نصیبی و کلانتری، ۲۰۰۹). پبش تیمار سدیم نیتروپروساید سبب کاهش معنیدار پراکسیداسیون لیپیدها و افزایش شاخص پایداری غشاء در گیاهان تحت تنش خشکی گردید. همچنین افزایش پرولین در گیاهان تحت تنش مشاهده شد. پیش تیمار سدیم نیتروپروساید توام با Methylen blue اثر حفاظتی سدیم نیتروپروساید را خنثی کرد و این امر نشان داد که اثر حفاظتی سدیم نیتروپروساید مربوط به نیتریک اکسید رها شده میباشد. به نظر می رسد که اثرات حفاظتی نیتریک اکسید در شرایط تنش ممکن است مربوط به توانایی این ماده در مقابل با گونه های فعال اکسیژن (ROS) و کاهش صدمات اکسیداتیو باشد(ناصری علوی و همکاران، ۱۳۹۰). نتیجه گیری کلی ۱-نوع گل، غلظت سدیم نیتروپروساید و اثر متقابل آنها روی مقدار درجه بریکس، باکتری ساقه و محلول، جذب محلول، کلروفیلa و b اثر معنی داری نداشته است. ۲-سدیم نیتروپروساید عمر گلجایی هر سه گل را به خصوص در غلظت های ۲۰ و ۴۰ میکرومولار افزایش معنی دار داد. ۳-سدیم نیتروپروساید موجب کاهش تولید اتیلن، افزایش مقدار پروتئین گلبرگ، افزایش درصد ماده خشک و کاهش سرعت باز شدن گل شد. پیشنهادها ۱-اندازه گیری فعالیت آنزیم های آنتی اکسیداتیو مثل POD، SOD، AsP، CAT و … . ۲-اندازه گیری مقدار مالون دی آلدهید(MAD) و بررسی دقیق اثر سدیم نیتروپروساید روی شاخص پراکسیداسیون غشای سلولی. ۳-اندازه گیری تأثیر غلظت های مختلف سدیم نیتروپروساید روی مقدار رنگیزه برگ ها (کاروتنوئید و آنتوسیانین). ۴-اندازه گیری روند کاهش وزن تر در تیمارهای سدیم نیتروپروساید و شاهد. منابع ادریسی، ب. ۱۳۸۸. فیزیولوژی پس از برداشت گل های بریده انتشارات پیام دیگر، ۱۵۰صفحه. چمنی، ا .۱۳۸۴ .تأثیر تی دیازورون، ۱ - متیل سیکلوپروپن اکسید نیتریک، تیوسولفات نقره و اتیلن روی خواص فیزیکوشیمیایی گل رز. رساله ی دکتری دانشگاه تهران، ۱۹۵ صفحه. رضوانی پور، ش. و عصفوری، م. ۱۳۸۸. تأثیر ترکیبات ضد میکروبی بر طول عمر پس از برداشت گل های شاخه بریده رز. خلاصه مقالات ششمین کنگره علوم باغبانی ایران. رئیسی، م. ع.، اسرار، ز. و پورسعیدی، ش. ۱۳۸۸. بررسی اثر متقابل سدیم نیتروپروساید (SNP) و مس بر برخی از پارامترهای رشد و فیزیولوژی گیاه شاهی (Lepidium sativum L.). مجله زیست شناسی گیاهی ایران، سال اول، شماره اول و دوم، صفحه ۷۶-۵۵. قاسمی قهساره، م. و کافی، م. ۱۳۸۹. گلکاری عملی و علمی (جلد اول). ناشر مولف، ۳۱۰ صفحه. کیامحمدی، م. ۱۳۸۸ . بهینه سازی عمر پس از برداشت گل شاخه بریده ی لیسیانتوس پایان نامه ی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، ۱۵۰ صفحه. کیانی، ش. و کافی، م. ۴. ۱۳۸ چالش های تولید گل بریده رز در شمال خوزستان. چهارمین کنگره علوم باغبانی ایران مشهد، ۲۸۸ صفحه. منشی زاده، س.، ربیعی، و. و مرتضوی، س.ن. ۱۳۹۰. اثر کلرید کبالت بر عمر گلجایی گل شاخه بریده مریم رقم پیرول. خلاصه مقالات هفتمین کنگره علوم باغبانی ایران، صفحات ۸۹۴ تا ۸۹۶. ناصری علوی، م.، آروین، م. ج.، منوچهری کلانتری، خ.، یعقوبی، م. م.۱۳۹۰. اثر پیش تیمار سدیم نیتروپروساید SNP بر برخی عوامل بیوشیمیایی گیاهچه ی گندم Triticum aestivum L. تحت تنش خشکی. نبی گل، ا. نادری،ر. مستوفی، ی. خلیقی، ا. بوجار، م.۱۳۸۸. ارزیابی کربوهیدرات های محلول داخلی و تاثیر آنها در ماندگاری ارقام گل رز. خلاصه مقالات ششمین کنگره علوم باغبانی ایران. هاشم آبادی، د. ۱۳۹۰. مقایسه نانو ذرات نقره و تیوسولفات نقره روی کیفیت و عمر گلجایی گل بریده میخک رقم ‘تمپو’. گزارش نهایی طرح تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت. ۱۰۳ صفحه. هاشم آبادی، د.۱۳۹۱. زیست شناسی و تکنولوژی پس از برداشت گل، میوه و سبزی (ترجمه). انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، صفحه ۱۰۵. Anonymous. 2005. Model project on export of cut flowers-carnation. www.nabard.org/whats. Badiyan, D., Wills, R.B.H. and Bowyer, M.C. 2004. Use of a nitric oxide donor compound to extend the vase life of cut flowers. HortScience 39, 1371–۱۳۷۲. Beligni, M. V. and Lamattina, L. 2001. Nitric oxide in plants: the history is just beginning. Plant, Cell and Environment 24: 267-278. Bieleski, R.L. and Reid, M.S. 1992. Physiological changes accompanying senescence in the ephemeral daylily flower. Plant Physiol. 98, 1042–۱۰۴۹. Bowyer, M.C., Wills, R.B.H., Badiyan, D. and Ku, V.V.V. 2003. Extending the postharvest life of carnations with nitric oxide comparison of fumigation and in vivo delivery. Postharvest Biol. Technol. 30, 281–۲۸۶. Changli, Z., Li, Liu., and Guo-Quan, X. 2011. The physiological responses of carnation cut flowers to exogenous nitric oxide. Sci. Hort. 127: 424-430. Eum, H.L., Kim, H.B., Choi, S.B. and Lee, S.K. 2009. Regulation of ethylene biosynthesis by nitric oxide in tomato (Solanum lycopersicum L.) fruit harvested at different ripening stages. Eur. Food Res. Technol. 228, 331–۳۳۸. Fanourakis, D., Pieruschka, R., Savvides, A., Macnish, A.J., Sarlikioti, V. and Woltering, E.J. 2013. Sources of vase life variation in cut roses: a review. Postharvest. Boil. Technol. 78, 1–۱۵. Gudin, S. 2001. Rose breeding technologies. Acta Horticulturae, 574: 23-26. Graziano, M., Beligni, M. V. and Lamattina, L. 2002. Nitric oxide improves internal iron availability in plants. Plant Physiology 16: 1852-1859. Halvey, A.H. and Kofranck, A. M. 1984. Evaluation of lisianthus as a new flower crop. Hort. Sci. 19: 845-847.
