بعد از آنکه اطلاعات عمومی پروژه های سرمایه گذاری تکمیل گردید،لازم است هر پروژه از چهار زير مرحله عبور کند كه در ادامه هر يك از اين زير مرحله ها تشريح مي شود:
1-1-8-3 پيش غربال گری[44] (ارزيابي اوليه):
دو مقوله مهم در فاز پیش غربال گری وجود دارد (آرچر و قاسم زاده، 1999؛ بوردلی، 1998)[45]:
-
- حذف پروژه هایی که مطابق با تمرکز استراتژیک سازمان نیستند.
-
-
- تشویق کردن ایده پردازان برای در نظر گرفتن همه جنبه های سرمایه گذاری برای دوری از ایجاد تک فکری در تصمیم گیری (مثلا با ایجاد پروژه تحقیق و توسعه، افراد در مورد مقوله های بازار تفکر می کنند)
-
در این فاز، تنها اطلاعات کیفی در دسترس پروژه ها و پروپوزال ها مورد بررسی دقیق قرار می گیرد. به هر حال اهمیت دارد که همه مقوله های مرتبط مورد بررسی قرار گیرند به این منظور که هیچ عامل مهمی فراموش نشود. بدین ترتیب پروپوزال های غیر مفید هرگز به مراحل بعدی نمی رسند. قواعد مورد استفاده در این مرحله بایستی ثابت و غیر مبهم بوده و این مرحله به عنوان یک موتور راهنما عمل می کند. هنریکسون و ترینر[46] (1999) چهار نوع سوال برای این مرحله پیشنهاد داده اند:
-
- مرتبط بودن، ریسک، موجه بودن و بازده
مرتبط بودن به این مطلب اشاره دارد که پروپوزال ها چقدر از اهداف و ماموریت های استراتژیک سازمان پشتیبانی می کنند. ریسک به این مطلب اشاره دارد که سطوح عدم قطعیت های متفاوت و مرتبط با هر سرمایه گذاری چقدر است. موجه بودن به این مطلب اشاره دارد که منابع سازمان چقدر برای تکمیل موفق سرمایه گذاری قابلیت دارند. بازده، ارزشی که هر سرمایه گذاری (در صورت موفقیت)دنبال می کند را مد نظر قرار می دهد.
در مطالعه ادبیات، فاز پیش غربال گری بوسیله متد خاصی معرفی نشده است. معمولا پیشنهادها بوسیله مدیریت و به صورت شهودی بررسی شده تا میزان تطابق با استراتژی های سازمان مشخص شود.
یک متد که برای استفاده در مرحله پیش غربال گری مفید است چک لیست می باشد (پیئرسون، 1974؛ سودر، 1978؛ روبرت، 1997)[47]. این چک لیست یک متد ساده تک کاره[48] است که می تواند برای کنترل تطبیق استراتژیک پروپوزال ها استفاده شود. این متد به صورت ساده سوال های بله-خیر از پیشنهاد دهندگان پروپوزال می پرسد که معمولا در فرم های کاغذی طراحی می شود. بعضی از پرسش ها بایستی حتما دارای جواب “بله ” باشند به طوریکه حتی یک جواب “خیر” می تواند به رد شدن پروپوزال بیانجامد. برخی از پرسش ها هم به گونه ای طراحی شده اند که در صورت اینکه جواب های “خیر” از تعداد مشخصی بیشتر شود پروپوزال رد می شود.
چک لیست ها ساده، شفاف و پایدار هستند. چک لیست ها به عنوان یک خطوط راهنما برای ایده پردازان استفاده می شود تا نوآوری ها را به سمت سرمایه گذاری های دارای اهمیت استرتژیک، هدایت کنند. این مطلب می تواند به عنوان مسیری برای ایجاد ارتباط در سطوح پایین دیده شود و می تواند به عنوان محرکی برای خلق پروپوزال های جدید مطرح باشد.
به هر حال چک لیست ها می تواند به صورت نادرست مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین نیاز است یک توضیح مختصر برای هر پاسخ به منظور بررسی فرض های تحت بررسی در نظر گرفته شود.
بزرگترین محدودیت چک لیست ها این فرض است که هر سوال بایستی به صورت “بله” و “خیر” فرموله شود. به علاوه سوال بایستی با دقت و به گونه ای بدون ابهام طراحی شود. در نهایت بدلیل اینکه هیچ وزن دهی استفاده نشده است همه سوالات از درجه اهمیت یکسانی برخوردارند.
در اين مرحله به طراحی چک لیست مناسب پرداخته شده است تا شاخص هاي كيفي طرح هاي پيشنهادي مورد بررسي قرار گيرد. چنانچه اشاره شد، ابزار مورد استفاده در اين مرحله چك ليست مي باشد. اين زير مرحله طوري طراحي شده است كه در صورت عدم وجود حتی یک الزام در پروژه، طرح پيشنهادي نمي تواند به زير مرحله بعد وارد شود. در حقيقت اين زير مرحله به صورت يك مسير بوده كه ممكن است پروژه هايي به دليل برآورده نكردن الزامات، نتوانند از اين قسمت عبور كنند و حذف می شوند (کوپر و همکاران، 2002).
بایستی توجه داشت معیارهای یکسان برای انواع مختلف سرمایه گذاری نباید مورد استفاده قرار گیرد به عبارت دیگر، تعدادی از معیارها که بایستی در فاز پیش غربال گری مورد استفاده قرار گیرد بستگی به نوع سرمایه گذاری دارد (مصاحبه با آتی پسونن، 14 اگوست 2001؛ گینر، 1990؛ هنریسکون و ترینر، 1999؛کللد، 1999)[49].
به همین دلیل با مرور ادبیات انجام شده و استفاده از نظرات هشت نفر خبره، سوال های مرحله پیش غربال گری برای پروژه های گروه سرمایه گذاری، به شرح جدول زیر تهیه شد:
جدول3-3 جدول طراحی شده برای زیر مرحله Pre Screening طبق نظر هشت نفر از کارشناسان خبره
ردیف | شرح سوال | بله | خير | ||
1 | تطابق با استراتژي هاي سازمان | ||||
2 | امكان دستيابي به تكنولوژي و دانش فني | ||||
3 | وجود بازار فروش و بازار مصرف پايدار | ||||
4 |