«تأثیرفعالیت‌های مدیریت دانش بر سازمان و اثربخش آن» عنوان پژوهش ضهیدالاسلام و همکارانش میباشد که در سازمانهای چند ملیتی مالزی انجام گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که فرهنگ سازمانی (پشتیبانی و همکاری، تعهد رهبری، یادگیری و توسعه) و ساختار سازمان (رسمیت و تمرکز گرایی) با فعالیت‌های مدیریت دانش رابطه دارند و مدیریت دانش رابطه بین مشخصه های سازمانی و اثربخشی انرا تعدیل می‌کند( ۲۰۰۶، Zahidul Islam).
«اندازه گیری عملکرد مدیریت دانش» عنوان مقاله‌ای تئوریک میباشد که در مجله تحقیقات علمی اروپا به چاپ رسیده و هدف آن مرور تجربیات و نوشته‌های موجود با هدف بررسی موضوع عملکرد مدیریت دانش و شناسایی شاخص‌های عملکردی برای اندازه گیری سیستم‌های مدیریت دانش میباشد. شاناک در این تحقیق با بررسی تجربیات شرکت‌های بزرگ بین‌المللی در ارزیابی عملکرد مدیریت دانش یک ماتریس طبقه بندی شده جهت طبقه بندی شاخص‌های عملکردی برای استفاده به عنوانمعیارهای عملکرد مدیریت دانش به دست میدهد(۲۰۰۶، Raft o shannak).
پژوهشی با عنوان ” تاثیر مدیریت دانش بر عملکرد سازمان ” در سال ۲۰۰۶ میلادی توسط مککین از دانشکده بازرگانی کویین در کانادا وزکاز دانشکده مدیریت بازرگانی نورت استیرن در امریکا انجام گرفته است. این پژوهش، اثر مدیریت دانش در عملکرد سازمانی در ۱۹ سازمان بخش خصوصی کانادا را مورد بررسی قرار داده است. سؤال اصلی پژوهش نیز درباره چگونگی اثرگذاری مدیریت دانش بر عملکرد سازمانی بوده است. یافته های این پژوهش نشان داد که بین مدیریت دانش، عملکرد سازمان و عملکرد مالی رابطه وجود داشته است.
هالاوی (۲۰۰۵) پایان نامه دکترایش را با عنوان “موفقیت سیستم مهای مدیریت دانش در سازمان های دانش محور” انجام داده است. هدف این پژوهش، توسعه مدلی است که بتواند برای سنجش موفقیت سیستم مدیریت دانش در سازمانهای دانش محور به کار برده شود، بود. سیستم مدیریت دانش موفق دارای متغیرهای: کیفیت سیستم، کیفیت دانش، کیفیت خدمات، تمایل به کاربرد و رضایت کاربر بود که موفقیت سیستم های مدیریت دانش را می سنجد. یافته ها نشان داد که این مدل، پتانسیل کاربرد در مطالعات سیستم های مدیریت دانش آینده را دارد.
“مدیریت دانش در زمان های تغییر: تبادلات دانش صریح و ضمنی” پایان نامه دکترای دیگری است که هال (۲۰۰۵) آن را نوشته است. این تحقیق به اهمیت و چالشهای مدیریت دانش در زمانهای تغییرات وسیع پرداخته است. هدف تحقیق به ارزیابی مدیریت دانش در زمانهای تغییر وسیع سازمانی به وسیله تحلیل تأثیر ادغام مدیریت دانش در آژانسهای خدماتی، بهداشتی تگزاس بود. یافته ها هم کاربردهای تئوریکی و هم کاربردهای عملی برای مدیریت اطلاعات، مدیریت دانش و مدیریت پروژه دارد.
“کاربرد مدیریت دانش در تصمیم گیری اجرایی در یک محیط نظامی” عنوان پایان نامه دکترای وارد (۲۰۰۶) است. نتایج نشان داد که نوآوری های مدیریت دانش به طور مستقیم دانش را مدیریت نمیکند. در عوض نوآوریهای مدیریت دانش، محیط درونی و بیرونی سازمان را به منظور ترغیب و توانایی نشر اطلاعات در ایجاد دانش جدید همراه با ارائه مؤثر دانش به تصمیم گیرندگان، مدیریت می کند.
۲-۳-۲پژوهشهای انجام گرفته داخل کشور
قلی زاده (۱۳۸۳) تحقیقی را با عنوان «نسبت میان فرایند تبدیل دانش و فرهنگ سازمانی» در دانشگاه مشهد انجام داده است. در این پژوهش با نظر به مؤلفه‌های اصلی نظریه‌ی نوناکا یعنی اجتماعی شدن، برون سازمانی، ترکیب و درونی سازی، جایگاه مدیریت دانش در دانشگاه مشهد در ارتباط با فرهنگ سازمانی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌ها نشان داد که درونی سازی در قلمرو مدیریت دانش در دانشگاه مشهد از بالاترین جایگاه برخوردار است و به ترتیب اجتماعی شدن، برونیسازی، و ترکیب در مراحل بعدی قرار گرفته‌اند. همچنین، بر اساس نتایج بدست آمده، میان فرهنگ سازمانی و درونیسازی، برونیسازی و ترکیب رابطه معناداری وجود دارد؛ در حالی که این رابطه با اجتماعی شدن معنیدار نیست.
تحقیقی با عنوان «بررسی تأثیر مدیریت دانش بر بهبود نظام ارزیابی عملکرد از دیدگاه کارکنان دانشی(مدیران و کارشناسان) شرکت ملی صنایع پتروشیمی، توسط حسن قلی پور و علی اکبر فرهنگی انجام گرفت که درهفتمین کنفرانس بین‌المللیمدیریت تهران ارائه شد. پژوهش مورد نظر به روش توصیفی و پیمایشی انجام و در نهایت تأثیر مثبت پنج مؤلفه مدیریت دانش در مدل فیلوس و دیگران (کسب، ثبت و ضبط، انتقال، خلق و کاربرد دانش) بر بهبود نظام ارزیابی عملکرد را نشان داد. (قلی پور و فرهنگی،۱۳۸۶، ۱۴۵).»
حسن زاده در سال ۱۳۸۶ پژوهشی را با عنوان بررسی موانع زیر ساختی اعمال مدیریت دانش در ایران انجام داد. در این تحقیق موانع مذکور در قالب شش عامل زیر ساختی، استراتژی‌های سازمان، تشکیلات سازمان، منابع انسانی، تأمین مالی و فناوری ارتباطات و اطلاعات و فرهنگ سازمانی با طرح سؤالاتی مورد پژوهش قرار گرفته است. نتایج حاصل نشان میدهد که چهار عامل استراتژی سازمان، تشکیلات سازمان، تأمین مالی و فناوری اطلاعات از وضعیت مناسبی برای مدیریت دانش سازمان مناسب نیستندو دو عامل منابع انسانی و فرهنگ سازمانی دارای وضعیت مناسب برای مدیریت دانش سازمانی می‌باشند(حسن زاده، ۱۳۸۶ ).
تحقیقی با عنوان بررسی میزان بکارگیری فرایند مدیریت دانش در یک سازمان خدماتی توسط تقی زاده و همکاران صورت گرفته که در آن به بررسی میزان بکار گیری فرایند مدیریت دانش وپنج مرحله اصلی آن یعنی کسب دانش، ثبت دانش، انتقال دانش، خلق دانش و کاربرد دانش در یک سازمان خدماتی با بهره گرفتن از منطق فازی پرداخته است که نشان میدهد در سازمان مورد بررسی میزان بکارگیری پنج مرحله اصلی (ابعاد فرایند) مدیریت دانش در حد متوسطی میباشد. همچنین بین وضع موجود و مطلوب پنج مرحله اصلی مدیریت دانش در سازمان مورد بررسی فاصله قابل توجهی وجود دارد (تقی زاده و همکاران، ۱۳۸۹، ۴۸ – ۳۳ ).
سجادی سینی، محمد و همکاران (۱۳۸۶)، در مقاله‌ای تحت عنوان «بررسی عوامل مؤثر برپیاده سازی مدیریت دانش دربخش‌های دولتی» به این نتیجه دست یافته‌اند که با بهره گرفتن از فناوری، ابزارها و فرآیندها می‌توانندگامی حیاتی برای پیاده سازی موفقیت آمیز مدیریت دانشجهت جریان یافتن دانش و نیز درک درست از فرهنگ و ترکیباتش در سراسر سطوح مختلف سلسله مراتب سازمان، باشند.
زعفریان، رضاو همکاران (۱۳۸۷) در مقاله‌ای تحت عنوان «ارائه الگوی پیاده سازی مدیریت دانش در کسب و کارهای کوچک و متوسط (مطالعه موردی: شرکت نفت ایران زمین)» به این نتیجه دست یافته‌اند که جهت پیاده سازی مدیریت دانش می‌توان از الگویی استفاده کرد که شامل مراحل تعیین اهداف دانش، فناوری اطلاعات، شناسایی کارکنان دانش مدار، اشتراک دانش، توسعه دانش بر مبنای دانش موجود و ارزیابی دانش است (زعفریان و همکاران، ۱۳۸۷، ۱۰۲- ۷۵).
بختیاری، حسین، در مقاله‌ای تحت عنوان «ضرورت و اهمیتمدیریت دانش در عصر اطلاعات» به این نتیجه دست یافته‌اند که مزیت اصلی در سرمایه دانش نهفته است و بزرگ‌ترینشرکت‌های دنیا، برتری اصلی خود را نه در دارایی‌های انباشته ناشی از کارخانجات و حتی بازار بزرگ، بلکه در جریان فرآیندهای دانش در خود کسب نموده‌اند (بختیاری، ۱۳۸۸).
شهریار عزیزی و همکاران در سال ۱۳۸۹ پژوهشی را با عنوان «بررسی و مقایسه‌ی ابعاد مدیریت دانش بین سازمانهای دولتی و خصوصی» انجام داده و اینابعاد را در بانک‌ها بررسی نمودند، یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که بانک‌های خصوصی در زمینه فناوری اطلاعات و فرآیندهای مدیریت دانش از شرایط بهتری نسبت به بانک‌های دولتی برخوردارند، در حالی که زمینه راهبرد، ساختار، افراد و نقش‌ها تفاوت معناداری میان این دو گروه وجود ندارد (عزیزی و همکاران، ۱۳۸۹، ۱۱۶- ۹۹).
فصل سوم
روش شناسی پژوهش
مقدمه
پایه هر عملی روش شناخت آن است و اعتبار و ارزش قوانین علمی به روش شناختی مبتنی است که در آن علم به کار می‌رود(خاکی، ۱۳۸۴). از جمله ویژگی‌هایمطالعه علمی که هدفش حقیقتیابی است، استفاده از یک روش تحقیق مناسب است. اکنون پژوهش در علوم انسانی روش علمی است که به بسیاری از مسائل و رویدادها به دیده تردید می‌نگرد و آن ها را با روشهای مخصوص و از ابعاد و جنبه‌های گوناگون بررسی می‌کند تا به علت آن ها پی ببرد و راهکار یا الگوی جدید جهت بهبود شرایط ارائه نماید. انتخاب روش پژوهش مناسب به هدف‌ها، ماهیت و موضوع مؤید پژوهش و امکانات اجرایی بستگی دارد. روش پژوهش به عنوان یک فرایند نظاممند برای یافتن پاسخ یک پرسش یا حل یک مسئله میباشد. در این باره آمده است: روش پژوهش مجموعه‌ای از ابزارها، قواعد و راه‌های معتبر (قابل اطمینان) نظام یافته برای بررسیواقعیت‌ها، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات است(خاکی، ۱۳۸۴). در این فصل ضمن توضیح روش پژوهش، به توصیف و بررسی جامعه و نمونه آماری پژوهش، همچنین شیوه نمونه گیری خواهیم پرداخت. سپس ابزار گردآوری اطلاعات (پرسشنامه) معرفی می‌شود و تهیه و تنظیم و نیز روایی و پایایی آن مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.
۳-۱ روش تحقیق
این تحقیق با توجه به هدف آن از نوع تحقیقات کاربردی محسوب می‌شود؛وهدف از انجام آن توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص برای بدست آوردن درک یا دانش لازم برای تعیین ابزاری است که به وسیله آن نیازی مشخص و شناخته شده برطرف گردد و هدف کشف دانش تازه‌ای است که کاربرد مشخصی را درباره فرآورده یا فرآیندی در واقعیت را دنبال می‌کند(خاکی، ۱۳۸۷، ۹۴)؛وبا توجه به روش انجام کار و نحوه گردآوری داده‌ها از نوع توصیفی- پیمایشی میباشد. توصیفی است، زیرا آنچه را که هست توصیف و تفسیر می‌کند و به شرایط یا روابط موجود، عقاید متداول، فرآیندهای جاری، آثار مشهود یا رونده‌ای در حال گسترش توجه دارد(خاکی، ۱۳۸۸، ۲۱۰).
۳-۲ جامعه آماری
جامعه آماری تحقق حاضر کارکنان (رسمی، پیمانی، قرارداد کار مشخص) مرکز آموزش علمی – کاربردی شهرستان میاندوآب میباشد که بر اساس اطلاعات دریافت شده از مرکز آموزش علمی– کاربردی تعداد آن ها ۶۳ نفرمی‌باشد که به دلیل محدود بودن جامعه آماری، هیچ گونه نمونه گیری انجام نشد و کل جامعه آماری مورد بررسی قرار میگیرد یعنی از روش سرشماری استفاده شد.
۳-۳روش و ابزار گردآوری اطلاعات و داده‌ها
به منظور جمع آوری اطلاعات موردنظر در این تحقیق از روش مطالعات کتابخانه‌ای و تحقیقات میدانی استفاده شده است بدین ترتیب که به منظور جمع آوری تاریخچه و مبانی نظری از روش کتابخانه‌ای با مراجعه به اسناد و مدارک، سایت‌های اینترنتی، بانک‌های اطلاعاتی و مقالات علمی و پایان نامه‌ها و غیره استفاده شده و با بهره گرفتن از روش میدانی و جمع آوری نظرات خبرگان و کارشناسان، برای جمعآوری اطلاعات از جامعه آماری و به منظور آزمون فرضیه‌های تحقیق حاضر، پرسشنامه‌هایی با توجه به متغیرهای تحقیق و عملیاتی نمودن آن ها استفاده گردید. پرسشنامه تحقیق متشکل از دو دسته سؤال است. دسته اول که با حروف الفبا کدگذاری شده است، به منظور تعیین و مشخص شدن مشخصات نمونه آماری از لحاظ جنسیت، تأهل، سن، میزان تحصیلات و سابقه خدمت و دسته دوم، به منظور آزمون فرضیه‌های تحقیق حاضر در دو بخش تنظیم شده است. بخش اول شامل سؤالات مدیریت دانش بر اساس نظریه نوناکا و تاکوچی است کهمؤلفه‌های آن اجتماعی نمودن دانش سازمانی، بیرونی سازی دانش سازمانی، ترکیب دانش سازمانی، درونی سازی دانش سازمانیمی‌باشد که در قالب مقیاس پنج گزینه‌ای لیکرت مورد استفاده قرار گرفته است.این بخش از پرسشنامه، که از پرسشنامه استاندارد نوناکا و تاکوچی استفاده شده، دارای ۱۹سؤالمی‌باشد. بخش دوم، سؤالات مربوطبه عملکرد کارکنانبر اساس مدل هرسی و گلداسمیت (ACHIEVE)میباشد کهشامل ۲۱ سؤال است که از پرسشنامه هرسی و گلداسمیت استفاده شد که مؤلفه‌های آن توانایی، وضوح، انگیزه، حمایت سازمانی، ارزیابی، عملکرد و اعتبار میباشد که در قالب مقیاس پنج گزینه‌ای لیکرت تنظیم شده است، که در جدول ۳-۱ به شرح ذیل ذکر شده و محدوده آن از ۱ (خیلی کم) به ۵ (خیلی زیاد) است.
جدول شماره ۳-۱: تقسیم بندی سؤالات پرسشنامه
| متغیرها | ابعاد | شماره سؤالات | تعداد سؤالات |
| مدیریت دانش | ۱- اجتماعی نمودن دانش سازمانی | سؤال ۵ - ۱ | ۱۹ |
| ۲- بیرونیسازی دانش سازمانی | سؤال ۱۰–۶ | ||
| ۳- پیوند و اتصال برقرار کردن دانش سازمانی | سؤال ۱۵–۱۱ |
